1. Therawada
– jest najdłużej istniejącą szkołą buddyjską spośród wczesnych szkół
buddyjskich. Jej zwolenników nazywamy theravādinami, (dosł. "głoszącymi
(-vādin) [to, co nauczają] starsi" (thera), czyli mistrzowie,
nauczyciele wywodzący swą naukę bezpośrednio od Buddy).
Początki
szkoły są dość złożone i przedstawiane odmiennie w różnych źródłach.
Szkoła theravādy wywodzi się ostatecznie z grupy vibhajjavāda, która
wyłoniła się ze starszej grupy sthavira w czasie Trzeciej Rady
Buddyjskiej (około roku 250 p.n.e.), podczas rządów Cesarza Aśoki w
Indiach. Po Trzeciej Radzie, vibhajjavādini stopniowo rozwinęli się w
cztery grupy: mahīśāsaka, kāśyapīya, dharmaguptaka oraz tāmraparnīya.
Theravāda pochodzi od tāmraparnīya, co oznacza "linię lankijską". Z
drugiej strony, niektóre źródła twierdzą, że mahīśāsaka, kāśyapīya i
dharmaguptaka nie wywodzą się prosto od vibhajjavādinów.
Nazwa
tāmraparnīya została nadana lankijskiej linii w Indiach i nie ma oznak,
że oznaczało to jakiekolwiek zmiany w doktrynie lub świętych pismach,
ponieważ nazwa odnosi się tylko do położenia geograficznego. Theravādini
oceniając swoje pochodzenie wspominają, że przyjęli nauki, w sprawie
których porozumiano się podczas trzeciej rady buddyjskiej i które to
nauki znane były jako vibhajjavada.
Vibhajjavādini postrzegają
siebie jako kontynuatorów ortodoksyjnych sthavirów i po Trzeciej radzie
kontynuują odnoszenie się do swojej szkoły jako sthavira/thera
("Starsi"), pomimo tego, że ich doktryna jest prawdopodobnie podobna do
starszych sthavirów, ale raczej nieidentyczna. W VII wieku chińscy
pielgrzymi: Xuanzang i Yi Jing nazywali buddyjskie szkoły na Sri Lance
"sthavira". W Starożytnych Indiach te szkoły które używały sanskrytu
jako religijnego języka nazywały swoją szkołę "sthavira", ale te które
używały pāli jako języka religijnego odnosiły się do swojej szkoły
"thera". Zarówno sthavira (w sansktrycie) jak i thera (w pāli) oznacza
dosłownie "starsi". Szkoła używała dla siebie nazwy theravāda co
najmniej od czwartego wieku.
Therawada szybko się
rozpowszechniła, już w III w p.n.e. w Sri Lance powstała wspólnota,
która przyjęła nazwę od nazw swej siedziby Mahavihara (Wielki Klasztor),
który był centrum wielu wydarzeń politycznych i obiektem ataków ze
strony konkurencyjnych wspólnot. aż do połowy XII w. Świętymi pismami
tradycji theravādy jest Kanon palijski zwany też Tipiṭaką. Uznaje się,
że zawierają oryginalny przekaz słów Buddy.
2. Sarwastiwada –
nazwa jednej ze wczesnych buddyjskich szkół, głosząca, że wszystkie
dharmy istnieją w każdym czasie (przyszłość, przeszłość i
teraźniejszość). Są uważani za panrealistów.
Sarvāstivāda to jedna z dwóch "wczesnych szkół" buddyzmu, których pisma przetrwały nienaruszone do dzisiejszego dnia.
Pomiędzy
kanonicznymi tekstami pozostawionymi przez sarvāstivādę, najciekawszym
jest Maha-vaibhasa-abhidharma-shastra, tradycyjnie uznawana za
systematyzację ustnego przekazu Buddy Gautamy. Tekst ten prezentuje
unikatową kosmologię i ontologię sarvāstivādy.
Podstawy nauk
sarvāstivādy wiązały się z redukcją świata do kilku różnych elementów
lub "współtwórców istnienia"; pozornie były determinowane przez listę
różnorakich "niepodzielych" czynników i esencji wymienionych w kazaniach
Buddy. Gorąco na przykład było "lakṣana" (znak wyróżniający) ognia, i
istniała wspólna "dharma" dotycząca wszelkiego rodzaju ognia. Poglądy
zawarte w Abhidharmie są niezwykle interesujące.
Sarvāstivādini
uważali, ze przeszłe i przyszłe dharmy rzeczywiście istnieją. Dharmy są
niepodzielnymi częściami rzeczywistości, każda posiada swą "własną
naturę". Przestrzeń wraz z nirwaną postrzegali jako nieuwarunkowaną
dharmę. Wiedza o Czterech Szlachetnych Prawdach jest stopniowa w różnych
momentach. Wierzyli również, że większość dharm może być pusta
(siunja), co utożsamia się w dharmach pierwotnych.
3. Mahasangha
- Uczniowie tej szkoły stanowią jedną z dwóch grup (drugą są
sthawirawadinowie), które wyłoniły się na wskutek podziału pierwotnej
wspólnoty. Każda cechowało odmienne podejście do zbioru reguł zakonnych
(winaja) a co za tym idzie istnieje wiele poglądów dotyczących okresu i
przyczyn podziału.
Większość przyjmuje, że nastąpiło to ok. III
w.p.n.e z powodu stanowisk wobec reguł życia zakonnego. Otóż niektórzy z
nich chcieli przyjąć surowsze reguły, a inni nie, przez co nastąpił
spór pomiędzy nimi. W wyniku tego, zaczęły formować się kolejne
wspólnoty dając początek 18 (przyjmowano też 34) uznanym przez tradycję
szkołom doktrynalnym pierwotnego buddyzmu.
Każda ze szkół
(hikaja) wypracowała doktrynę, wyróżniająca się od innych, ale nie każda
posiadała własną winaję - zbiór reguł zakonnych.
Różne kierunki
wywodzące się se szkoły Mahasangha rozpowszechniły się na całym
obszarze Indii. Najdłużej przetrwała lokottarawada - jeden z
najważniejszych kierunków ze względu na podtrzymane koncepcje.
Lokottarawada rozwijała się w Indiach Pólnocno-Zachodnich do VII w., a w
Indiach Środkowych do X w.
4. Madhjamaka -
jest tradycją nauk mahajany na temat m.in. siunjaty usystematyzowaną
przez Nagardżunę (ok. 150-250 r n.e.). Nagardżuna zawarł w madhjamace
esencję nauk Buddy jakie on przekazywał w tzw. Drugim Obrocie Kołem
Dharmy.
Obecnie madhjamaka jest akceptowana jako najwyższa
teoretyczna wiedza we wszystkich szkołach buddyzmu tybetańskiego oraz w
innych tradycjach związanych z naukami mahajany np. w buddyzmie zen.
Zwolennicy nauk madjamaki nazywani są madhjamikami.
5. Jogaczara
- Drugą spośród dwóch najważniejszych szkół filozoficznych mahajany
jest jogaczara, zwana także widżnianawadą, czyli wiedzą o świadomości. W
Chinach występowała pod nazwą Fa-hsiang, w Japonii zaś jako Hosso.
Powstała ona w IV wieku, jej twórcami byli dwaj bracia - Asanga i
Wasubandhu.
Jogaczara jest druga szkołą filozoficzną, której nauki przyjęte zostały przez buddyzm zen.
Utrzymywała,
że wszystkie procesy świadomościowe są wywołane przez wrażenia w
podświadomości, i że te treści świadomościowe zostawiają ślad w
podświadomości pod postacią wrażeń, które z kolei stają się przyczyną
nowych procesów świadomościowych.
Podstawowymi doktrynami
jogaczary były alaja-widżniana, czyli magazyn świadomości oraz znana już
wcześniej doktryna trikaja, tzn. potrójnego ciała Buddy. Do ich
zasadniczych tekstów należą: Lankawatara-sutra, czyli objawienie Buddy
na Sri Lance i przypisywana Aśwaghoszy Mahajanaśraddhotpada-śastra,
czyli “wzbudzenie ufności do mahajany”.
6. Tiantai -
była jedną z najważniejszych szkół buddyzmu chińskiego. Założycielem
szkoły był Zhiyi (538-597). Jej nazwa pochodzi od góry Tiantai w
prowincji Zhejiang, na której znajdował się główny klasztor szkoły.
Wyznawcy tiantai studiowali Sutrę Lotosu (Sad-dharma-pundarika-sutra)
uważając, że zawiera ona w sobie całą esencję buddyzmu i godzi różne
drogi prowadzące do nirwany. Szkoła ta zanikła w Chinach w IX wieku na
skutek prześladowań buddyzmu w czasach dynastii Tang.
Tiantai wywarła ogromny wpływ na buddyzm japoński i na szkołę chan.
7. Gelukpa
- - jedna z czterech głównych tradycji buddyzmu tybetańskiego
nauczających hinajanę, mahajanę i wadżrajanę. Tradycja również nazywana
jest "Nową Kadampą" ze względu na to, że rdzeniem jej nauk są przekazy
tradycji kadam.
Jest również zwana jako tradycja "Gandenpa",
ponieważ pierwszym jej klasztorem był klasztor o nazwie Ganden założony w
1409 przez Tsongkhapę, a zwierzchnicy gelugpy to Ganden Tripowie
pochodzący właśnie z tego klasztoru (obecnie klasztor Ganden funkcjonuje
również na uchodźstwie w Indiach). Wyznawcami tradycji zwie się również
żółtymi czapkami ze względu na charakterystyczne ceremonialne nakrycia
głowy oznaczające rangę w edukacji monastycznej.
Szkołę gelug
założył Je Tsongkhapa Losang Drakpa (1357-1419), którego uczeń Gendyn
Durba jest uważany za pierwszego dalajlamę. Założyciel tradycji gelug
połączył wiele linii nauk najwybitniejszych ówczesnych nauczycieli
tradycji, głównie z kadam, sakja, kagyu i przekaz ordynacji mnisiej wg
sarvastivada od tradycji ningma, bezpośrednie przekazy od Mandziuśriego
oraz zreformował cały ówczesny system monastyczny. Głównym dziedzictwem
gelugpów trwającym do dziś, są nauki Stopniowej Ścieżki do Oświecenia
lamrim, teoria i dogłębne studia, gdzie najbardziej ceniona jest
madhjamaka prasangika, techniki tantryczne tj. Tantry Jogi Najwyższej,
oparte na jednoczesnej praktyce 3 jidamów: Guhjasamadża, Wadżrabhajrawa i
Czakrasamwara, praktyce 6 jog Naropy, oraz kalaczakra. Oprócz tego
obecnie istnieją dodatkowe przekazy tantr w gelug.
W klasztorach
szkoły gelug studiuje i praktykuje się na podstawie komentarzy do
sześciu zbiorów nauk Je Tsongkhapy odnoszących się do kompleksowych nauk
hinajany, mahajany i wadżrajany:
- Wielka Wykładnia Stopni na Ścieżce,
- Wielka Wykładnia Stopni Tantr Wadżrajany,
- Eliksir Elokwencji Relatywnych i Ostatecznych Nauk,
- Pochwała Współzależnej Relatywności,
- Przejrzysta Wykładnia Pięciu Stopni Tantry Guhyasamaja
- Złoty Różaniec Nauk
Ponadto
poprzez obecność tak wybitnych mistrzów jak Pierwszy Panczenlama oraz
Piąty Dalajlama w szkole gelug można również odnaleźć, co nie jest
powszechnie znane, unikalne linie przekazu nauk odpowiednio gelug-kagyu
mahamudra oraz dzogczen.
ja ne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz