30 sie 2012

Daruma


Daruma
- nazwa japońskiej pękatej lalki.

Japońscy artyści ludowi, czerpiąc inspirację z opowiadań o buddyjskim mnichu Darumie (Bodhidharmie) i przyjąwszy za wzór jego postać, tak jak ją przedstawia zenistyczna tradycja, wymodelowali szczególny rodzaj lalki, nadając jej tę samą nazwę. Inna nazwa tych lalek to okiagari-koboshi.

Pękate figurki przedstawiają postać Darumy w sposób karykaturalny, choć zgodny z krążącymi o nim legendami - a zatem bez rąk i nóg, z wielkimi oczyma, (często bez źrenic), osadzonymi w wielkiej, zarośniętej czarną brodą i krzaczastymi brwiami twarzy, która wypełnia blisko połowę jajowatego korpusu lalki. Kształt głowy i rysy twarzy lalki naśladują wizerunki tego mnicha, pierwszego patriarchy zen, znane z obrazów, najczęściej malowanych tuszem.

Charakterystyczny kształt tych lalek powoduje, iż są one cięższe u podstawy, dzięki czemu, ilekroć przewrócone, zawsze wracają do pozycji pionowej. Ta właśnie ich cecha zdaje się być najważniejsza, bowiem uważa się, że lalka taka posiada moc pomagania swemu właścicielowi w przezwyciężaniu życiowych niepowodzeń, zgodnie z powiedzeniem: "Choćbyś siedem razy upadał, podnieś się po raz ósmy"

Zawzięty wyraz twarzy lalki wyraża determinację, wolę pokonywania trudności. Prawdziwa postać Darumy (Bodhidharmy) uosabia bowiem determinację, ale również poświęcenie, dyscyplinę i cierpliwość. Postać ta kojarzy się ponadto z długim życiem, dobrym zdrowiem, szczęściem i pomyślnością, a zatem z dobrą passą.

Największą popularnością cieszą się lalki daruma z oczami bez namalowanych źrenic - przyjęło się bowiem uważać, że takie właśnie lalki, jeśli odpowiednio zostaną potraktowane, mają moc przynoszenia szczęścia.

Z nadejściem Nowego Roku wiele osób w Japonii kupuje "ślepą" lalkę daruma. Robią to nie tylko zwykli ludzie, ale także wiele firm.

Oczy lalki należy namalować, ale w ściśle określony sposób: jeśli chcemy, aby spełnił się jakiś nasz cel, nasze jawne czy skryte marzenie, wyznaczamy sobie na najbliższy rok zadanie. Myśląc o nim malujemy lalce jedno oko (lewe). Namalowane oko lalki pozostaje zawsze otwarte i skupione na wyznaczonym celu. Gdy cel zostanie osiągnięty lub marzenie się spełni, domalowujemy lalce drugie oko. W ten sposób daruma uzyskuje wzrok. Po wypełnieniu misji przez darumę lub najdalej po roku, stare lalki należy zanieść do świątyni, gdzie w ognisku rozpalonym na poświęconej ziemi zostaną uroczyście spalone, aby nie przyniosły niepowodzeń. Osamotniony właściciel kupuje natomiast inną, zazwyczaj większą darumę, aby dalej przynosiła mu szczęście.

Przyjęło się uważać, że najlepszymi dniami dla wyrażania życzeń, wyznaczania sobie ważnych zadań, a także dla kupowania nowych lalek daruma, jest Nowy Rok lub dzień urodzin; może to jednak być każdy inny dzień, w którym podejmujemy jakieś wielkie życiowe wyzwanie.

Najczęstsze cele, jakie stawiają sobie Japończycy w kontekście z darumą, to zdanie egzaminów i znalezienie pracy. Z kolei handlowcy lubią wystawiać lalki daruma w swoich sklepach w charakterze talizmanów, przynoszących ich firmie sukcesy oraz przeganiających wszelkie niepowodzenia. Politycy na początku kampanii wyborczej też często kupują darumę, a jeśli odniosą sukces, wydają przyjęcie, na którym uroczyście domalowują darumie drugie oko.

Postać darumy przedstawiana jest najczęściej w czerwonej szacie. Czerwony mnisi habit przynależy Darumie Daishi, jako założycielowi szkoły zen. Złote wzory malowane na szacie lalki przedstawiają napisy zamieszczane na stule, jaką zakładają buddyjscy kapłani.

W okresie Edo, Daruma był w Japonii uważany za świętego, który chronił przed ospą i innymi groźnymi chorobami zakaźnymi. Czerwona lalka przedstawiająca Darumę z groźną miną była wówczas uważana za dobry środek odpędzający takie choroby. Stąd też malowane szaty lalek daruma najczęściej występują w kolorze czerwonym. Nie jest to jednak absolutną regułą. Można również spotkać lalki pomalowane innym z pięciu podstawowych kolorów, tzw. goshiki: zielonym, żółtym, białym lub czarnym. Kolory te wraz z czerwienią uznawane są w filozofii buddyjskiej za symbole pięciu organów zmysłu: oczu, uszu, nosa, języka i skóry oraz odpowiadających im pięciu zmysłów: wzroku, słuchu, węchu, smaku i dotyku.

Kolor darumy należy wybrać zależnie od celu, jaki chcemy osiągnąć:

* czerwony kolor większości lalek daruma symbolizuje odwagę i powodzenie. Uważa się, że pomalowana tym kolorem daruma zapewni swemu posiadaczowi długie życie i zabezpieczy go przed chorobami. Przyniesie mu także szczęście, przede wszystkim w domu i w biznesie;
* białe darumy zapewniają czystość umysłu, przez co mogą pomagać w zdawaniu egzaminów. Nadają się także na prezent ślubny;
* zielone darumy mają utrzymywać nasz umysł w stanie ciągłego poszukiwania, a przez to mogą pomagać w nauce;
* żółte i złote darumy przynoszą bezpieczeństwo, powodzenie, sukces i pieniądze;
* czarne zaś darumy zabezpieczają przed złośliwymi demonami i ... nanoszą miłe czarne cyferki na kontach bankowych swych właścicieli.

Spotyka się również darumy malowane farbami stanowiącymi różne kombinacje podstawowych kolorów. Np. zadaniem darumy różowej jest zapewnienie szczęścia w miłości i ułatwienie porodu. Daruma niebieska ma sprzyjać atmosferze harmonii i pokoju oraz przynosić powodzenie w pracy. Reszta już zależy od twórczej ludzkiej wyobraźni...

Można spotkać darumy różnych rozmiarów: najmniejsze z nich są wielkości piłki tenisowej, największe dochodzą do ponad metra wysokości.

Do produkcji lalek daruma używana jest najczęściej masa papierowa, tzw. papier-maché, choć niektóre z nich robione są z węgla drzewnego lub rzeźbione w drewnie. Szczególnych umiejętności wymaga malowanie rysów twarzy lalki, ponieważ każdy egzemplarz darumy powinien posiadać swoją własną, odrębną osobowość. Rysy twarzy darumy sprawiają często wrażenie miny srogiej i zawziętej, czasami jednak przyjaznej i życzliwej. W zasadzie trudno spotkać dwie identycznie darumy.

Ceny lalek daruma wynoszą od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy jenów. Lalkę taką można nabyć w każdym japońskim sklepie z pamiątkami oraz w świątyniach w całej Japonii. Najpopularniejsze lalki daruma pochodzą ze świątyni Shorinzan Bodhidharma w Takasaki (prefektura Gumma). Innym miejscem, cieszącym się wielką popularnością i kilkusetletnią sławą jest targowisko lalek daruma w miejscowości Hajima blisko Hachioji, na północ od Tokio. Wydarzeniem roku, przyciągającym ponad 100 tys. gości, są targi daruma organizowane w świątyni Jindaiji, na zachód od Tokio. Istnieje wiele różnych lokalnych wersji daruma, są też lalki płci żeńskiej (ehime daruma), a czasami występują w parach: dziewczynka i chłopiec. Wielu Japończyków (a także coraz więcej ludzi na całym świecie) kolekcjonuje lalki daruma z różnych regionów Japonii.

ja ne

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz