Etapy w hierarchi gejsz cz.2

Dziś jeszcze powrócimy do gejsz ;), będzie mowa w nim o junior i senior Maiko.

_________

Po swoim debiucie minarai zostaję maiko i zostaje nią przez kolejne 5 lat. W dniu misedashi i sansan-kudo staję się ona pełnoprawna członkinią świata wierzb i kwiatów. Lecz zanim omówię poszczególne etapy - wyjaśnimy znaczenie nadawania imion.

Nadawanie i znaczenie imion

W Japonii jedna osoba może nosić wiele imion - w zależności od charakteru wykonywanych czynności np inne artysta będzie nosić jako aktor a pod innym będzie rozpoznawany jako mistrz w jakieś określonej dziedzinie. Posiadanie wielu imion nie jest żadną tajemnicą, jak to bywa w innych krajach. Tu staje się podstawową przyczyną ogólnego zainteresowania (w tym, że po dłuższym czasie dochodzi do całkowitego zapomnienia podstawowego imienia). Japońskie imiona artystyczne nigdy nie były wybierane, lecz nadawane, przeważnie podczas jakieś ceremonii - w przypadku gejsz, podczas sansan-kudo. Osoba nazwana w tyn sposób przez daną społeczność będzie nosić to imię albo do końca swoich dni, albo  do momentu, kiedy "przekaże" je a w zamian otrzyma inne np Yachiyo Inoue III (zmarła śmiercią naturalną) przekazała swojej następczyni Yochiyo Inoue IV -tej. Zaszczyt związany ze zmianą imienia (czasem bywa też, że niesie za sobą hańbę) jest tu przywilejem jednostki. Japończycy otrzymują imiona adekwatnie do swego stylu życia a czasem nawet buddyjskie imiona pośmiertne. Innym czynnikiem, który ma ogromny wpływ na nadawanie imion artystycznych są same znaki japońskie. Prawie każdy znak można odczytać na kilka sposobów, co powoduję czasem duże trudności podczas odczytywania imion. Ten sam znak może być użyty w wielu imionach w celu podkreślenia związku lub kontynuacji linii.

Związki siostrzane i powiązania

Istotą społeczności gejsz są zależności między siostrami. Podczas ceremonii maiko przybiera nowe imię, które połowa pochodzi od imienia onesan. Trzeba przy tym pamiętać, że żadna z nich nie jest nigdy po prostu siostrą. Zawsze musi być przy tym ściśle określona jako młodsza lub starsza. W Japonii termin "sióstr" nie oznacza równości a hierarchię. Nowa gejsza staje się młodszą siostrą bardziej doświadczonej gejszy i w ten sposób tworzą one zhierarchizowana parę w systemie ciągłości rodu za przykład mała tabelka rodziną gejsz z Pontocho z linii Ichi-.

Pierwszą gejszą z tej linii była Ichiko, która w 1916 r. założyła ochaya "Daiichi" jako filię starej herbaciarni "Daimonjiya". Przyjęła z tej nazwy pierwszy znak dai i dodała ich ze swego imienia, tworząc w ten sposób nazwę dla własnej firmy. Po latach okazało się, że herbaciarnia stała pierwszą w Pontocho. Nie tyczy to się tylko i wyłącznie stosunków między siostrami ale również między matkami okiya i ochaya - łączą je odrębne związki, z których każdy rządzi się własnymi prawami, zależnymi od relacji.

Do podstawowych zadań onesan należą m.in. zapoznanie się i wprowadzenie w sieć znajomych i powiązań, które będą miały istotny wpływ na początkująca maiko w dalszej karierze, oprócz tego starsza siostra zabiegnie i załagodzi typowym wpadkom - typu zapomnienie przez maiko podziękowania okasan ochaya za poprzedni wieczór. Więc jak widać Starsza Siostra jest tu wciąż najważniejszą osobą. A ponieważ brakuje nowicjuszek większość geiko stara się w ciągu swej karier zdobyć tyle Imouto ile się tylko da. Te młodsze siostry z kolei zdobywają własne i tak po kolei budując kolejną piramidę w hierarchii w Hanamachi. Jednak czasem i ta relacja może ciążyć, ponieważ bywa czasem i wręcz uciążliwe.

I  jeszcze wracając do samego związku - Japończycy nazywają to en musubi. En oznacza związek pomiędzy ludźmi i jest on przeważnie od podstaw tworzony, dzięki czemu tworzy się specyficzna więź, której nie da się tak łatwo zerwać. Lecz jeśli się to zdarzy, nie można tego zrobić w prosty sposób. Trzeba je przeciąć (en-o kiru). 

I wracając do tematu na samym początku - maiko po swoim misedashi ma dni wypełnione nauka rano ( tak jak w początkowych okresach) oraz wieczorami chodzeniem na ozashiki, jak również przygotowaniem się do występów sezonowych.  W całym okresie bycia maiko, który dzieli się na 5 etapów i trwa zazwyczaj 5 lat do ukończenia 20-21 roku życia (ale o tym decyduję już okasan okiya), zaczyna wykształcać własny styl, który będzie cały czas dokształcać, by stać się prawdziwą profesjonalistka. W początkowym okresie jednak nikt od niej nie wymaga tej biegłości np na ozashiki (o tym następnym razem - dzisiaj będzie ogólnie). Codziennym obowiązkiem dziewczyny jest dbałość o strój, fryzurę, i przede wszystkim twarz - maiko same muszą malować twarz i dbać o to by był prawidłowo nałożony. Na poprawianie go nie ma co liczyć, bo trwa on bardzo długo. Fryzura jest również kłopotliwa a że jest ona czasochłonna i drogo kosztuje, nie można się czesać każdego dnia. Normą jest odwiedzenia fryzjera raz na tydzień, i a by tego uniknąć trzeba się nauczyć spania na makurze (podstawce pod głowę).  O poszczególnych etapach niebawem - będzie tu mowa o różnicach na poszczególnych etapach ;) A na razie zakończymy

ETAPY

Cały okres maiko dzielimy na etapy:

*Hanninmae

*Ichininmae

*Nininmae

*Sanninmae

*Yoninmae

JUNIOR MAIKO staję się dziewczyna zaraz po debiucie i trwa zazwyczaj ok. 3 lat (zależy od danej dzielnicy i od okaasan)

1. etap

Pierwszoroczna maiko jest się przez ok. 1 rok, ale różnie to bywa w określonych dzielnicach (z Gion Kobu i Miyagawacho dziewczyny muszą odsłużyć pełen rok, ale maiko z pozostałych trzech dzielnic nie zawsze). Jeśli natomiast chodzi o wygląd, różnice są bardzo widoczne na pierwszy rzut oka:

- Malowanie tylko dolnej wargi (zdjęcie poniżej):

<klik> Miyagawacho

Wyjątek - czasem zdarza się, że dziewczyna maluje już obie wargi, ale wciąż można zobaczyć ją w shidare kanzashi lub na odwrót:

<klik>

- kanzashi ( z tym bywa różnie) - początkująca maiko może nosić shidare kanzashi (podobnie jak u minarai). Wyjątki - nie do wszystkich rodzajów kanzashi doczepia się shidare lub czyni się to bardzo rzadko.

<klik> Gion Kobu

<klik> wyjątek - kanzashi na grudzień

- eri - jest niemal całkiem czerwony, pokryty tylko drobnymi biało-srebrzystymi wzorkami

<klik>

- hanao od okobo są czerwonego koloru

- obiage jest szerokie, płasko i ściśle zakrywa górną część obi:

<klik>

2 etap

Maiko rozpoczyna okres ichininmae w momencie, kiedy pierwszy rok jej praktyki dobiega końca. Wtedy też zaczyna malować obie wargi. Przestaje nosić shidare kanzashi, chociaż zdarzają się te rzadkie momenty kiedy można zobaczyć maiko noszącą ozdoby pomimo obu pomalowanych warg ( tu też bywa różnie). Jeśli chodzi o pozostałe cechy wyglądu, jej kołnierz jest wciąż czerwony, choć zdobiących go srebrzystych wzorków może być nieco więcej. Dodatkowo obiage jest wciąż noszone płasko i szeroko, a hanao od okobo są nadal czerwone.

<klik> eri

3 etap, czyli 3 rok terminowania:

W samym wyglądzie nie zachodzi tu do wielkich zmian - tylko takie niewielkie ^^

- Po pierwsze: zmienia się kołnierz. Czerwony jest uznawany w Japonii za kolor symbolizujący młodość  a także niewolę, tymczasem biały wręcz odwrotnie -dojrzewanie, dorosłość, odrodzenie itp. Podczas gdy z tyłu jest on wciąż czerwony z drobnymi tylko aplikacjami, z przodu jest całkowicie biały. W rzeczywistości jest po prostu gęsto haftowany biało-srebrną nicią, że nie widać już ani skrawka czerwieni, nie jest to jednak gładka biel:

<klik> eri

- obiage (zależy od dzielnicy) pozostaje płaskie i szerokie tak jak w poprzednich etapach (choć może nie aż tak szerokie), lecz czasami pod koniec trzeciego roku jest wiązane już nieco ciaśniej. - Paski od okobo wciąż są czerwone (lub różowe - brak danych na ten temat)

- Dodatkowo maiko mogą także nosić fryzurę tsubushi-shimada podczas Miyako Odori, jednak nie noszą innych wyjątkowych fryzur na pozostałe okazje (Gion Kobu).

<klik>  trzecioroczna maiko w pełnej krasie - zdjęcie z profilu

SENIOR MAIKO - zostaje się po 3 latach "kadencji" maiko

4 etap - przedostatni - I tu już mamy znaczne zmiany wyglądzie:

- fryzurę wareshinobu zamienia się w ofuku. Różnica pomiędzy nimi nie jest aż tak duża, czerwona wstążka kanoko zostaje zastąpiona trójkątnym teragami który w odróżnieniu od kanoko może być w dowolnym kolorze.

<klik>  ofuku,  <klik>  z boku

Dodatkowo kok jest nieco niżej, a zielone i czerwone szpile wbite w kok zostają wymienione na ozdoby z metalu, a kietsubana kanzashi zostają zastąpione grzebieniem, tsumami bądź oplecionym połyskliwą nicią. Dodatkowo, środek koka nie jest ozdobiony żadną spinką.

Oprócz tego maiko mają możliwość zmiany fryzury w niektóre dni w roku np. Setsubun, Hassaku bądź też Nowy Rok. Starszą maiko można zobaczyć noszącą fryzurę yakko-shimada, w której metalowe szpile zamieniają się w ozdoby ze skorupy żółwia i ogólnie fryzura jest unikalna. Maiko w ofuku noszą także katsuyamę podczas Gion Matsuri, ale wracając jeszcze do kanzashi - kule małych kwiatków zastępują zazwyczaj trzy duże.

- aplikacji na kimonie jest już mniej a jeżeli już są, to głównie w dolnej partii kimona i rękawów, nie tak jak u minarai, gdzie bogate motywy zajmują 100% powierzchni

- obiage jest wciąż płaskie i szerokie.

- hanao od okobo zastępowanie są na kolor różowy

5 etap - finalny (dla tych, które zdecydowały zakończyć ten okres i postanowiły zostać geiko. Zdarza się też, że dziewczęta na tym etapie postanowiły zakończyć karierę gejszy). I tu również zachodzą pewne zmiany:

- teragami w ofuku jest najczęściej jasnoróżowy, następnie zmienia się na niebieskie.

 -Paski hanao też są już dobierane bardziej pod konkretne kimono, mogą być np. niebieskie, fioletowe, srebrno-zielone, różowe, żółte czy w jeszcze innej kombinacji kolorystycznej.

- kimono nie jest już tak zdobne jak wcześniej -  wzory są większe lub bardzo drobne, najczęściej w dole rękawów i samego kimona.

<klik> Maiko z Miyagawacho

- obiage nie jest już płasko rozłożone, lecz ciasno związane w supeł i jakby lekko ,,upchnięte" za obi. (W Miyagawacho maiko wiążą obiage już od trzeciego roku)

<klik>

- kanzashi - jest już nieco ograniczone, co przygotowuje kandydatkę do skromnych ozdób przeznaczonych dla geiko. Kule małych kwiatków zastępuje jeden lub trzy duże, a zamiast środkowej części ozdoby maiko zazwyczaj nosi grzebień, pokryty płatkami lub błyszczącą nicią.

 <klik> maiko Kikutsuru z Miyagawacho z kwiatem chryzantemy

- ostatnia zmiana fryzury (na miesiąc przed zakończeniem kadencji) to sakko a tutaj (jak już omówiłam w notce o fryzurach)

I tak to można w skrócie przedstawić pięcioletni okres życia maiko w Hanamachi ^^

Geiko

By stać się geiko trzeba przejść ceremonię erikae (którą już omówiłam), którą pokazuję że gejsza jest już profesjonalnie przygotowana do swego zawodu. Jednakże nie wszystkie dziewczyny się na to decydują. Przyczyny mogą być różne np niektóre postanowiły wyjść za mąż lub otworzyć własny bar lub okiya. Od geiko wymaga się doskonałego opanowania sztuki, etykiety etc. Nie mogą one sobie pozwolić na chwilę nieuwagi. Oczywiście oprócz wieczornych ozashiki chodzą czasem do szkoły na dodatkowe lekcje.

Wyróżniającym strojem jest biały kołnierz - wiadomy symbol, że już zakończyła etap maiko. kimono tomosode jest jednolite, zazwyczaj z jednym wzorem lub motywem. Młodsze geiko noszą peruki, z jedną szpilą. Natomiast starsze czeszą swoje własne włosy i używają lekkiego makijażu. Platformy okobo zostają zastąpione getami lub zori. (powtarzam dla przypomnienia)

Natori Geiko

Jest to tytuł przyznawany z reguły starszym gejsza (ale bywają również wyjątki zależne m.in. od talentu danej dziewczyny), jednakże bez prawa nauczania - uczą się ról przeznaczonych dla mistrzów. Sam tytuł obowiązuje w 4 Hanamachi w Kyoto ( zza wyjątkiem Miyagawacho).

Dzisiejsze geiko specjalizują się w 2 określonych rolach:

- tachikata - tancerki

- jikata - muzykantki

Tachikata są z reguły ładniejsze a ich terminarz jest wypełniony z góry - na przyjęciach spędzają przeważnie niewiele czasu, by po skończonym występie udać się na kolejne ozashiki.

Gejszą płaci się według ustalonej stawki - od 5 do 30 min, w zależności od Hanamachi. Goście jednak płacą geiko pełną gażę - nie zależnie od faktycznej ilości czasu spędzonego razem z nimi. ^^ Natomiast jikata maja spokojniejsza pracę. Starsze jikata, znakomicie grające na shamisenie są szczególnie poszukiwane.

Podczas przyjęć doświadczona geiko już przy samym wejściu wie jaka formę przybierze przyjęcie. Ilu gości znajduje się w ochaya, jaki zwój został powieszony, jakie kadzidła się pala, jakie postawiono jedzenie i tym podobne - od tych szczegółów wszystko zależy i jako profesjonalistka odpowiednio musi się zachować.

Jimae geiko
Gejsze zwykle zawierają umowy z okiya na okres 5-7 lat (nenki). W tym też czasie stopniowo zwracają całą sumę, którą okiya poniosła na jej rzecz (naukę i stroję). Gejsza, której termin zakończenia pracy upłynął przed ceremonią erikae, może go opuścić i zostać jimae – niezależną geiko pracującą na własny rachunek. Niemniej jednak stale utrzymują kontakt z okiya, który pobiera mały procent z jej zarobku za prowadzenie danych rachunkowych i terminarza spotkań.
Zaproszenia na ozashiki otrzymują za pośrednictwem okiya, muszą więc w dalszym ciągu codziennie dzwonić lub wpadać, by potwierdzić umówione spotkanie i stamtąd się na nie wybierać.

Niezależna gejsza przejmuje na siebie odpowiedzialność i zaczyna pracować na własny rachunek. Okiya nie pokrywa już za nią wydatków i kosztów np pomoc młodszym siostrom). Przeprowadza się do swojego mieszkania i od tej chwili sama musi zadbać o swoje posiłki. Aby udoskonalić swoje umiejętności artystyczne nadal pobiera lekcje, jednocześnie cieszy się większą swobodą i ma więcej wolnego czasu niż gdyby dalej mieszkała w okiya. Za tym też idzie poszerzanie wyposażenia w stroje i dodatki a to nie mało kosztuje. Dawniej za wydatki płacił danna. Natomiast dziś rzadko się to zdarza, ponieważ mało jest już ludzi majętnych, by mieć przywilej własnej gejszy. Dlatego też popularna geiko bywa dofinansowana przez grupkę klientów - jeden może kupować obi, drugi dodatki a kolejny np. peruki.

Jako jimae może także odrzucić zaproszenia klienta na przyjęcie. Zdarza się to jednak bardzo rzadko. Geiko wie, że nie wypada odmawiać stałym klientom, którzy mogli by poczuć się rozczarowani jej nieobecnością. Im bardziej jest znana, tym ma mniej wolnego czasu. Istnieją przypadki (np taką osobą była Mineko Iwasaki), kiedy geiko ma zarezerwowany czas na przyjęcia i spotkania na 6 miesięcy z góry. Jej możliwości zarobkowe zależą w dużej mierze od liczby przyjęć w której bierze udział. Istotną rolę odgrywa też talent i umiejętności. Geiko może dawać przedstawienia w hanamachi jak i poza jego granicami. Szczególnie poszukiwane są jikata geiko.

+ DODATEK

pojęcie: Żywy Skarb Narodowy (jap. Ningen Kokuhō) - to tytuł nadawany w Japonii mistrzom sztuk i rzemiosł takich jak, np. ukiyo-e,  a także mistrzom różnych rodzajów tradycyjnego teatru japońskiego. Głównym celem nadawania tego tytułu jest ochrona japońskich tradycji oraz ich kontynuacja. Pierwsze tytuły zostały nadane przez japoński rząd w 1950 roku.

je ne