Wu Zetian i tablica bez znaku

Urodziła się w 625 r. w bogatej arystokratycznej rodzinie jako Wu Czao. Jej ojcem był Wu Shihuo, członek rodziny arystokratycznej z Shanxi i zarazem sprzymierzeniec Li Yuana, założyciela dynastii Tang (panował w latach 618-626 jako cesarz Kao Tsu). Matką Wu była Pani Yang, potomkini dawnych cesarzy z dynastii Sui. Najbardziej prawdopodobnym miejscem urodzenia przyszłej władczyni Chin jest prefektura Lizhou (dziś Guangyuan w prowincji Syczuan). Inni twierdzą, że urodziła się w Chang'an. Uczono ją muzyki, pisania i czytania chińskich klasyków. W wieku 13 lat (w 638 r.) była znana z dowcipu, inteligencji i urody. Wtedy to została zwerbowana na dwór cesarski. Inną proponowaną datą tego wydarzenia jest rok 636. Została wtedy "cairen" jedną z 9 konkubin cesarza piątej rangi. Wkrótce stała się ulubioną konkubiną cesarza Tai Tsunga.

Cesarz nazwał ją Mei, co oznacza "piękna, czarująca". Do dziś jest znana w Chinach przede wszystkim jako Wu Meiniang. Jej zainteresowanie budził także jego syn, Kao Tsung. Gdy stary cesarz zmarł w 649 r. wraz z innymi konkubinami musiała wstąpić do klasztoru buddyjskiego i ściąć włosy. Prawdopodobnie już w 651 r. wróciła na dwór, gdyż zwróciła wreszcie uwagę Kao Tsunga w trakcie jednej z jego wizyt w klasztorze. Za jej powrotem kryła się także intryga cesarzowej Wang, która starała się rozluźnić związek męża z konkubiną Xie. Wu dostała tytuł "zhaoyi" (konkubiny drugiej rangi) i wkrótce stała się ulubienicą nowego władcy, któremu dała czterech synów Li Honga, Li Xiana, Li Xiana (Li Zhe i Wu Xiana, późniejszego cesarza Czung Tsunga) i Li Dana (późniejszego cesarza Żui Tsunga) oraz córkę Tajping. Dla konfucjańskich moralistów szokiem było to, że nowy władca wziął do swego pałacu konkubinę swego ojca, która wcześniej była mniszką buddyjską. Jej potęga na dworze rosła. Pozbyła się konkubiny Xie i w 654 r. oskarżyła cesarzową Wang o zabicie swej nowo-narodzonej córki. W owym czasie mówiło się, że czynu tego dokonała sama Wu. Wkrótce potem cesarz nadał jej nadzwyczajny tytuł "chenfei", plasujący ją ponad czterema konkubinami pierwszej rangi. Ponad nią stała tylko cesarzowa. Ale nie na długo.

Już w XI.655 r. cesarzowa Wang została usunięta i Wu stała się cesarzową-małżonką. Szybko zdominowała męża i zdobyła wpływ na sprawy państwa. Od 660 r. cesarz cierpiał na udar i to Wu samodzielnie władała Chinami zza kulis. Zwycięsko zakończyła wojnę Chin z Koreą. Utworzyła tajną policję działającą przeciwko jej opozycjonistom. W okrutny sposób kazała więzić lub zabijać każdego, kto stanął na jej drodze, nie wyłączając nieszczęsnej cesarzowej Wang. Jej władza stała się absolutna zwłaszcza od I.655 r., kiedy to kazała stracić Shangguana Yi i Li Zhonga, swych przeciwników. W trakcie audiencji siedziała za tronem i podejmowała decyzje w imieniu milczącego cesarza. W 684 r., po śmierci Kao Tsunga, cesarzem został najstarszy syn Czung Tsung. Realna władza spoczywała jednak w rękach cesarzowej Wu Zetian. Wiosną 684 r. Czung Tsung nadał swej żonie Wei Szi tytuł cesarzowej. Wei Xuanzhen został "Shizhong", szefem rządowego biura egzaminacyjnego. Syn opiekunki cesarza został urzędnikiem piątej rangi. Tym nominacjom sprzeciwiał się kanclerz Pei Yan. Przestraszony kanclerz informował o wszystkim cesarzową-wdowę. Zaledwie 2 miesiące po objęciu tronu przez Czung Tsunga jego matka zwołała urzędników i generałów oraz wydała edykt zdejmujący cesarza z tronu. Zdegradowała go do stanowiska księcia Luling. Jej wnuk Li Chongzhao, którego cesarz Kao Tsung mianował drugim w kolejce do tronu po swym synu, został zdegradowany. Wu Zetian postanowiła, że Li Zhe z rodziną przeprowadzi się do prefektury Fang, a później prefektury Jun. Mieli tam pozostawać w areszcie domowym. Na wygnaniu ex-cesarz bał się matki przez cały czas. Wiedział, że jest zdolna w walce o władzę zabić swoje dzieci. Chodziły plotki, że w 675 r. kazała otruć swego najstarszego syna, Li Honga. W 684 r. zmusiła do popełnienia samobójstwa młodszego, Li Xiana.

Wu Zetian osadziła na tronie młodszego i słabszego syna, Li Dana (cesarza Żui Tsunga). Nikt nie miał wątpliwości, że to ona jest prawdziwym władcą Chin. 16.X.690 r. proklamowała własną dynastię Czou. Po usunięciu Żui Tsunga władała jako cesarz Shengshen w okresie 19.X.690-22.II.705. Od X.695 r. do końca rządów jej oficjalnym tytułem był: "cesarz Tiance Jinlun Shengshen". Była pierwszą i jedyną w historii Chin cesarzową-władczynią panującą we własnym imieniu. Li Dan został następcą tronu. Cały czas był jednak podejrzewany o spiskowanie przeciwko niej. W 693 r. władczyni kazała zabić swą synową Wang i konkubinę syna Dou. Potem oskarżyła go o zdradę. Dochodzenie w tej sprawie zakończyło się dopiero wtedy, gdy An Jinzang, sługa ex-cesarza, rozpruł sobie brzuch na znak, że Li Dan nigdy nie dopuścił się zdrady. Cesarzowa mimo tego wielokrotnie rozważała mianowanie swymi następcami swych bratanków: Wu Chengsi, księcia Wei, lub Wu Sansi, księcia Liang.

W odróżnieniu do jej bezlitosnego marszu po władzę, jej rządy były łagodne. Starała się znajdować jak najlepszych ludzi do zarządzania państwem. Zredukowała liczbę wojska i skończyła z wpływami arystokratycznych wojskowych na politykę państwa. Zastąpiła ich uczonymi. Każdy mężczyzna mógł zostać urzędnikiem państwowym po zdaniu odpowiedniego egzaminu. Władczyni była sprawiedliwa dal chłopów: obniżyła wysokie podatki, doprowadziła do wzrostu produkcji rolniczej i realizowała plan robót publicznych. Cesarzowa dążyła do poprawy statusu kobiet. Kazała naukowcom spisywać biografie sławnych kobiet i podniosła rangę klanu swej matki, osadzając krewniaków właśnie z tej linii na najwyższych urzędach politycznych. Mówiła, iż idealny władca tak, jak matka opiekująca się swymi dziećmi. Na swój dwór sprowadziła już przed wstąpieniem na tron kobietę imieniem Szangguan Wan'er, którą w 690 r. mianowała "pierwszym ministrem" (premierem) [choć są też źródła, które twierdzą, że pełniła ona wszystkie obowiązki premiera nie nosząc tego tytułu]. Od tej pory razem rządziły Chinami. 

Tępiła jednak bezlitośnie swych przeciwników z arystokracji i szlachty. Jednej z rywalek kazała odrąbać ręce i nogi. W równie okrutny sposób eliminowała licznych pretendentów do tronu. W trakcie swego panowania buddyzm stawiała ponad tradycyjnym daozimem. Ten pierwszy stał się religią państwową. Wu wybudowała wiele świątyń buddyjskich. To w trakcie jej rządów buddyzm chiński przeżył swój najświetniejszy okres. Podczas odbudowy Letniego Pałacu zwróciła ona szczególną uwagę na odrestaurowanie świątyni Króla Smoków, w której modliła się o deszcz w okresach suszy. Będąc gorliwą buddystką zainicjowała wykucie w skalnym brzegu rzeki Huang He , w sanktuarium buddyjskim w Luoyang / będącym w owym czasie stolicą i centrum całego chińskiego buddyzmu / największego posągu Buddy Maitreyi. Była prawdopodobnie pierwszym chińskim władcą, który zarezerwował wyłącznie dla osoby cesarza prawo zakładania smoczych szat w żółtym kolorze.W miara jak stawała się coraz starsza, władza wymykała się cesarzowej na rzecz jej tajnej policji. Stawała się coraz bardziej zabobonna i lękliwa. Skorumpowani faworyci dworscy pochlebiali jej.

W 698 r. kanclerz Di Renjie przekonał cesarzową, że jej następcami powinni zostać synowie. Kanclerze Wang Fangqing i Wang Jishan oraz kochankowie władczyni Zhang Yizhi i Zhang Changzong a także jej doradca Ji Xu poparli pomysł sprowadzenia z powrotem na dwór Li Zhe. W Luoyangu, ówczesnej stolicy Chin, pojawił się on wraz z rodziną wiosną 698 r. Brat oddał mu pierwszeństwo w kolejce do tronu, a matka zgodziła się na to. Nakazała mu powrócić do swego pierwszego imienia Li Xian (wymawianego jednak inaczej niż imię starszego brata). Potem nazwała następcę tronu Wu Xianem, po swym nazwisku rodowym. Li Chongzhao - teraz Li Chongrun - został księciem Shao.

Starzejąca się Wu Zetian sprawy państwa zostawiała w rękach jej kochanków Zhanga Yizhi i jego młodszego brata Zhanga Changzonga. Li Chongrun dyskutował o tym czasem z swą siostrą Li Xianhui i jej mężem Wu Yanji (ciotecznym wnukiem Wu Zetian), księciem Wei (synem Wu Chengsi). Dowiedział się o tym Zhang Yizhi i poinformował o tym swą mocodawczynię. Ta w 701 r. zmusiła Li Chongruna, Li Xianhui i Wu Yanji do popełnienia samobójstwa.

20.II.705 r., kiedy to w trakcie przewrotu pałacowego oficjele Zhang Jianzhi, Cui Xuanwei, Jing Hui, Huan Yanfan i Yuan Suji zorganizowali pucz, podczas którego zamordowali jej dwóch skorumpowanych kochanków, Zhanga Yizhi i Zhanga Changzonga, praktycznie utraciła władzę. 22.II.705 r. została zmuszona do oficjalnego oddania tronu swemu starszemu synowi, Czung Tsungowi. W tym samym miesiącu nadał jej honorowe imię "Zetian". Zmarła 16.XII.705 r. Jedyna w historii Chin kobieca dynastia Czou została zniesiona przed jej śmiercią przez nowego władcę. Ostatecznym pośmiertnym imieniem cesarzowej było "Zetian Shunsheng".

Historia Tablicy Bez Znaku

Grobowiec Qianling leży w Prowincji Shanxi w zachodnich Chinach. Jest to jedyny grobowiec dwóch cesarzy w ponad 2000 letniej historii chińskiego feudalizmu. W grobowcu tym złożono ciała cesarza dynastii Tang, Lizhi i cesarzowej Wuzetian. Ale w istocie rzeczy Wuzetian była też małżonką cesarza Lizhi. Wuzetian była jedyną cesarzową w chińskiej historii i o jej życiu krąży wiele legend. Po jej śmierci przed jej grobowcem postawiono tablicę, na której nic nie napisano. Tablica ta ma nazwę „Tablica Bez Znaku”. Obecnie tablica ta ubiega się o wpisanie na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

Wuzetian urodziła się w 624 roku. Kiedy miała 14 lat stała się ona jedną z wielu żon drugiego cesarza dynastii Tang, Tangtaizong. Wuzetian miała bardzo twardy charakter. Cesarz Tangtaizong miał bardzo agresywnego konia i nikt nie mógł go skontrolować. Wuzetian jednak powiedziała cesarzowi, że ona może tego konia pokonać. Potrzebowała do tego metalowy bat i sztylet. Powiedziała, że będzie uderzać ciało konia biczem i jeśli nie zostanie on pokonany, będzie uderzać jego głowę, jeśli to też nie pomoże, poderżnie jego gardło sztyletem. Cesarz Tangtaizong usłyszawszy jej słowa był przerażony. Jednak książę Li Zhi w tajemnicy bardzo kochał Wuzetian, która była 4 lata starsza od niego.

Po śmierci cesarza Tangtaizong, zgodnie ze zwyczajami feudalnymi, Wuzetian została zmuszona pójść do klasztoru i została zakonnicą. Książę Li Zhi stał się cesarzem państwa – Tanggaozong. Bardzo tęsknił on za Wuzetian i kazał wrócić jej do pałacu cesarskiego, później stała się ona jedną z jego żon. Wuzetian jednak była bardzo ambitna i chciała być pierwszą małżonką cesarza. Stworzyła więc plan węża. Pierwsza małżonka cesarza Li Zhi, Wang, nie była zdolna do urodzenia dziecka jednak bardzo lubiła dzieci. Pewnego dnia cesarzowa Wang przyszła do pokoju Wuzetian by odwiedzić jej nowo urodzone dziecko. Po odejściu cesarzowej Wang Wuzetian zabiła jej córkę i powiedziała cesarzowi, że cesarzowa Wang była w jej pokoju. Cesarz Tanggaozong pomyślał więc, że to cesarzowa Wang zabiła jego córkę i od tej pory ją znienawidził. Po pewnym czasie cesarz Tanggaozong kazał cesarzową Wang zabić i uznał Wuzetian za nową cesarzową.

Po objęciu stanowiska cesarzowej ambitna Wuzetian zaczęła zajmować się sprawami państwa, mimo że w feudalnym okresie kobiety nie miały prawa głosu. Później cesarzowa Wuzetian w rzeczywistości rządziła państwem a nie cesarz Li Zhi. Urzędnicy dali im przydomek „dwóch świętych”.

Po śmierci Tanggaozong, Wuzetian dwa razy dymisjonowała dwóch cesarzy i objęła oficjalnie stanowisko cesarza kiedy miała 67 lat. Zmieniła ona nazwę państwa z Tang na Zhou. Wuzetian stała się więc jedyną kobietą cesarzem w historii Chin.

Wuzetian była bardzo okrutną cesarzową. W okresie jej panowania kazała zabić wielu urzędników, którzy posiadali inne poglądy. Jednak z drugiej strony dzięki jej mądrości, inteligencji i prowadzeniu korzystnej polityki całe państwo rozwijało się bardzo szybko i stało się coraz silniejsze, równocześnie podniosła się pozycja kobiet.

Wuzetian zmarła w wieku 82 lat. Jej ciało zostało złożone w grobowcu jej męża, a przed ich grobowcem postawiona została Tablica Bez Znaku. Tablica zrobiona jest z jednego kawałka kamienia, jej wysokość wynosi 8 metrów, a szerokość 2 metry. Tablica jest bardzo delikatnie rzeźbiona jednak nie napisano na niej żadnego znaku. Właśnie z tego powodu tablica ta jest słynna w Chinach. Dlaczego nie napisano żadnego znaku na tablicy? Niektórzy mówią, że zrobiono tak, bo Wuzetian chciała pokazać, że jej osiągnięć nie można opisać słowami. Istnieje jednak wiele innych zdań na ten temat, np. tablica nie ma znaków, ponieważ Wuzetian nie wiedziała co na niej napisać, nie wiedziała, czy powinna napisać „Małżonka Cesarza Li Zhi” czy „Cesarz Dynastii Zhou”. Większość ludzi natomiast uważa, że Wuzetian wiedziała, że po jej śmierci będą różne oceny jej rządów, a do końca swojego życia nie potrafiła ona słowami ocenić sama siebie. Dlatego nie napisano na tablicy żadnego znaku i dla późniejszych pokoleń pozostało puste miejsce na ocenę jej życia.

ja ne