Ostatnia część z typowo gramatyczna.
1. Tryb rozkazujący
Ma on dwie formy:
- prostą
- bardziej uprzejmą (-nasai)
1.1. Formę prostą tworzymy:
- typ I: końcowe -u, zmienia sie na -e
np. yomu - yome
- typ II: końcówka -ru, zmienia sie na -ro:
np. taberu - tabero
- prosta forma trybu rozkazującego od kuru to koi, od suru - shiro
1.2. Prostej formy nie używa się w wypowiedziach uprzejmych, z wyjątkiem wypadku, gdy kogoś cytujemy .ub cytujemy czyjeś słowa.
1.3. By utworzyć formę -nasai, dodaje się ja do tematu czasownika.
np. taberu - tebenasai
1.4. Formy -nasai używa się, kiedy wydajemy polecenie. Natomiast aby wyrazić prośbę, po "formie -te", dodaje się kudasai.
np. yomu - yonde - yonde kudasai (prośba pozytywna)
Prośbę negatywną, tworzymy dodając -de kudasai do formy przeczącej czasownika.
np yomu - yomanai - yomanaide kudasai
2. Forma życzenia
Do tematu czasownika dodaje się końcówkę -tai, w znaczeniu "chcę". W ten sposób wyraża się zwykle życzenie osoby mówiącej. np. Gakko-e ikitai desu.
2.1. Jeśli czasownik z -tai jest przechodni, dopełnienie na ogół występuje za partykułą -ga (zamiast -o).
2.2. Czasowniki z końcówką -tai odmieniają się tak samo, jak przymiotniki.
2.3. Jeśli wyrażamy życzenie osoby trzeciej, do tematu czasownika dodajemy -tageru.
2.4. Czasowniki z końcówka -tageru odmieniają się tak samo jak czasowniki typu I.
2.5. Jeśli -tageru występuje z czasownikiem przechodni, dopełnienie przybiera partykułę -o.
2.6. Aby wyrazić życzenie w drugiej i trzeciej osobie, używa się często takich wyrażeń jak:
- sou - wygląda na to, że...
- you - wydaje się
- lub -to iu - mówi, że.
Używanie ich przypomina trochę wyrażenie uczuć przy pomocy przymiotników.
3. Forma wyrażająca intencje, zamiar
Do czego służy ta forma? Sama się nam narzuca. Dodam jeszcze, że wyrażamy ją w pierwszej osobie.
3.1. Tworzy się następująco:
- typ I: końcówka -u, zmieniamy na -ou a -tsu na -tou:
np iku - ikou
matsu - matou
- typ II: końcowe -ru, zmieniamy na -you:
np. miru - miyou
- dla kuru, ta forma brzmi koyou, dla suru - shiyou.
3.2. W wyrażeniach uprzejmych po formie zamiaru następuję wyrażenie -to omoimasu, podczas gdy w poufałych stosunkach używa się jej samej, bez wspomnianego w tym punkcie wyrażenia.
3.3. Formy zamiaru, używa się również jako zaproszenia w pierwszej osobie liczby mnogiej (w poufałych stosunkach). Natomiast w wyrażeniach uprzejmych stosujemy formę -masho.
3.4. Forma zamiaru w połączeniu z -to suru, oznacza czynność, która ma za chwilę nastąpić.
3.5 Forma zamiaru z -to suru ma również znaczenie "próbować, starać się".
4 Forma wyrażająca wrażenie, pozory ("wydaje się, ....")
Aby ją utworzyć dodaje się:
- rashii - stawia się go na końcu zdania, również po formach czasu przeszłego.
np Tanaka-san-mo iku rashii desu. - Tanaka-san-mo itta rashii. (idzie - poszedł)
Kiedy rashii dodaje się do rzeczowników, powstają wyrażenia o znaczeniu "zupełnie jak...":
np. onna - onnarashii
- yo da stawia się również na końcu zdania, w wyrażeniach uprzejmych -yo desu
Rzeczownik yo przypomina quasi-przymiotniki: jako przydawka przybiera formę yo na, a jako przysłówek -yo ni.
Wyrazenie -noyo da, służy do opisywania rzeczowników.
np haru-no yo
- -mitai da, tak jak powyżej stawiamy na końcu i przybiera takie same partykuły co quasi-przymiotniki
Wszystkie wyżej wymienione formy maja podobne znaczenie: yo da brzmi bardziej oficjalnie, podczas, gdy mitai da jest bardziej poufałe.
5. Czasowniki w funkcji pomocniczej
a) Po "formie -ta" czasowników często się stawia inne czasowniki, pełniące funkcje pomocnicze.
b) -te iru - wyrażenia takie oznaczają: czynność odbywającą się w chwili obecnej, kiedy o niej mowa albo trwającą przez dłuższy czas, a także czynność, której rezultat trwa.
c) -te aru - czasownik przechodni w "formie -te" w połączeniu z aru oznacza stan, który jest wynikiem czyjegoś działania.
d) -te shimau - oznacza: czynność zakończoną lub czynność zakończona, łącząca się z wyrażonym żalem
e) -te oku - oznacza wykonanie jakiejś czynności zawczasu lub myśląc o przyszłości
f) -te miru - oznacza "spróbować coś zrobić" lub "zrobić i zobaczyć"
g) - te iku - oznacza zmianę, jaka się dokona od teraźniejszości ku przyszłości
h) - te kuru - oznacza zmianę, która się dokonała od przeszłości ku teraźniejszości/ a także odbywa się ruch w naszym kierunku.
6.Przytoczenie.
By przytoczyć czyjeś słowa, służy do tego czasownik to iu.
W przeczeniach opuszcza się końcówki honoryfikacyjne (keigo) nawet w wyrażeniach uprzejmych.
6.1 Aby zmienić zdanie na czas przeszły, wystarczy zmienić formę główna czasownika
6.2 Jeśli w cytowanej wypowiedzi czasownik jest w formie czasu przeszłego, znaczy to że opisywana akcja się już odbyła a relacja z jej przebiegu nastawiła później.
6.3 Aby przedstawić czyjeś myśli używa się słowa to omou. Reszta zdania jest bez zmian
np. Yamada-san-wa iku-to omoimasu.
6.4 Jeśli cytowana wypowiedź zawiera pytanie, na końcu dodaje się -ka
Zasada ta tyczy się tez takich słów jak: shiru, wakaru, ashieru i shiraseru, użytych w roli głównego czasownika
7.Dawanie i otrzymywanie
W zależności od wzajemnych stosunków łączących dającego i odbierającego, używa się odpowiedniego słowa spośród następujących:
- ageru
- sashiageru
- yaru
- morau
- itadaku
- kureru
- kudasaru
a) Dawanie
Słów oznaczających dawanie używa się następująco:
- ageru - dawać coś komuś o równym nam albo niższym statusie
- sashigeru - dawać coś komuś o wyższym statusie
- dawać coś komuś o niższym statusie albo zwierzęciu.
Inne:
Podając coś osobie mówiącej:
- kudasaru - kiedy ktoś o wyższym statusie daje coś mówiącemu
- kureru - kiedy ktoś o równym lub niższym statusie daje coś mówiącemu.
b) Otrzymywanie
Słów oznaczających otrzymywanie używa się:
- morau - otrzymywać coś od kogoś o równym lub niższym statusie
- itadaku - otrzymywać coś od kogoś o wyższym statusie
7+Kiedy używa się tych czasowników w funkcji pomocniczej, oznaczają one robienie czegoś dla kogoś (wyświadczanie przysług lub grzeczności) wg tych samych zasad co przy dawaniu i otrzymywaniu rzeczy.
Wyjątkiem jest tutaj sashiageru - gdzie odpowiedniejsza jest modestywna forma o- + (temat) + suru.
ja ne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz