Odłamy religijne w okresach Nara-Heian-zarys

Konnichiwa,

Krótki zarys będzie mówił przede wszystkim o powstałych sektach i ich reformatorów w tym okresie.

Po przeniesieniu stolicy z Nary, dotychczasowe szkoły buddyjskie istniały nadal a mnisi w dalszym ciągu pilnie zabiegali o życie doczesne. Jednakże im dalej zagłębiamy się w okres Heian, tym wyraźniejsze się staje, iż stare szkoły straciły swoja żywotność i wypierane były przez nowe sekty, należące do kierunku ezoterycznego. Mowa tu o dwóch sektach: shingon i tendai.

O potrzebie odświeżenia atmosfery religijnej zdecydowało się dwóch reformatorów (czczeni są zresztą i do dnia dzisiejszego): Kukai (774-835) oraz Saicho (767-822). Obaj niezadowoleni ze stanu buddyzmu udali się do Chin w poszukiwaniu nowej interpretacjii prawdy. Gdy przybyli na miejsc, ruszyli w swoja stronę. Do Japonii wrócili po dwóch latach bogatsi o nowa wiedzę. Wkrótce po przyjeździe zaczęli wygłaszać swoje doktryny.

Saicho jeszcze przed podróżą był uznawanym na dworze mistrzem buddyjskim. Kukai natomiast po powrocie bardzo szybko zdobył sobie opinię wybitnego myśliciela i geniusza w zakresie sztuki, rzemiosła i nauki. Został mianowany opatem Todaiji w Narze a następnie Toji w Heian-kyo. Stał się też założycielem świątyni Jingoji oraz kompleksu klasztornego Kongobuji na górze Koyasen, który do dziś jest jednym z najbardziej kwitnących kompleksów buddyjskich w Japonii. Obok zespołów klasztornych powstało miasteczko ze wszystkimi instytucjami edukacyjnymi. Jest on także miejscem pielgrzymek, zwłaszcza cmentarz - największy i najważniejszy w kraju, na którym znajdują się miejsca spoczynku lub monumenty pośmiertne najwybitniejszych osobistości.

Działalność reformatorów rozwijała się dosyć prężnie i harmonijnie, przez co ich stosunki doprowadziły do serdecznej przyjaźni. Spotykali się  często lub wymieniali korespondencje do momentu, w którym Saicho poprosił o wypożyczenie mu pewnego traktatu, a Kukai mu odmówił. W liście było mowa o tym, by Saicho zgodził się zostać jego uczniem, na co ten stanowczo się nie zgodził. Po tym incydencie ich przyjaźń nieco ochłodła, ale do ostatecznego zerwania doszło, gdy jeden z uczniów Saicho, wysłany na naukę do Kukaia, odmówił powrotu do swego starego mistrza.

Kukai stał się założycielem sekty shingon, której podstawą była nauka niejawna, tajemna, odrzucająca znaczenie przypisywane dotychczas Buddzie historycznemu. Najważniejszym tekstem tej sekty jest sutra Wielkiego Słońca. Podstawą całego systemu było przekonanie, że Wszechświat jest absolutnym ciałem Buddy. Silny nacisk kładziono na zewnętrzna oprawę rytuału i formuł magicznych.

W sekcie tendai założonej przez Saicho było podobnie. Szkoła wywodzi się z chińskiej szkoły buddyzmu mahajany - tiantai - zwanej też Szkołą Sutry Lotosu. W 822 roku nadano klasztorowi Tendai prawa niezależnej ordynacji na górze Hiei. Jej założeniem było zjednoczenie wszystkich dotychczasowych kierunków buddyzmu, traktując poszczególne szkoły jako kolejne stopnie do "prawdy Buddy". Z niezwykłą łatwością wchłaniała dotychczasowe doktryny. Najważniejszym tekstem uważano sutrę Kwiatu Lotosu.

Doktryny obu sekt miały znaczny wpływ na dalsze zbliżanie się buddyzmu i shinto. Skoro cały wszechświat jest przejawem Buddy, to łatwo następnie utożsamić bóstwa shintoistyczne, symbolizujące siły przyrody, z analogicznymi przejawami Buddy. Dodatkowo bóstwa shintoistyczne nie miały określonej postaci, co znacznie ułatwiało ich transformację w postaci zbliżone do buddów wyznawanych przez religię powstałą w Indiach. W XIII wieku wyznawcy shingon obwołali boginię Amaterasu wcieleniem kosmicznego buddy Wajroczany. Podobnie stało się również z innymi kami. W ten sposób obie doktryny dały się ze sobą pogodzić a nawet scalić.

Powstanie mniej więcej w tym samym czasie dwóch kierunków synkretycznych łączących w jedno starych i nowych bogów Japonii dowodzi, ze sam proces synkretyzacji choć odbywał się od dawna, ciągle nie miał błogosławieństwa kleru. Dopiero uformowanie tendai-shinto i shingon-shinto usunęło wszelkie wątpliwości teologczne i sprawiło, ze zwrócono uwagę na samym buddyźmie. Dlatego do dziś można oprócz przybytków shintoistycznych takze te buddyjskie.

Buddyzm w okresie Nara podniesiony był przez dwór do rangi religii państwowej. Osiągnął w swym zakresie szerokie pole tak na forum religijnym jak i np. w architekturze. Jednak mimo chęci, nie zdołał przeniknąć do dna psychiki ludzi (nawet tych najbardziej pobożnych). Dopiero w okresie Heian, buddyzm odnalazł swe współistnienie razem z shinto.

ja ne