Rdzenni Ajnowie żyli w wioskach zwanych kotanami, w chatach czworościennych, drewnianych, z dwuspadowym dachem, niekiedy częściowo wkopanych w ziemię. W takich osiedlach żyło po kilka lub kilkanaście rodzin pod wodzą naczelników.
Ajnowie zajmowali się głównie myślistwem i rybołówstwem, a także zbieractwem. W okresie późniejszym zaczęli także na niewielką skalę uprawiać rośliny.
Pod względem językowym, kulturowym i antropologicznym stanowili grupę odrębną od otaczających ich ludów. Społeczność Ajnów wykazywała silne wpływy matriarchatu – to w linii żeńskiej dziedziczony był majątek i pozycja społeczna. W pozostałych dziedzinach życia występowała przewaga porządku patriarchalnego. Kobiety mają tatuaże na ramionach, rękach oraz, na kształt wąsów, pod dolną i nad górną wargą.
Ajnowie kultywując rodzime tradycje wyznają animizm, czyli wierzyli, że duszę posiada nie tylko człowiek, ale i zwierzęta, rośliny i elementy przyrody nieożywionej. W ich religii najważniejszy był kult niedźwiedzia (o którym jest na blogu osobny post). Pod koniec zimy Ajnowie łapali młodego niedźwiedzia, karmili go i traktowali jak członka rodziny. Gdy urósł zabijali go podczas rytuału, wierząc, że dzięki temu jego dusza uwolni się i odrodzi w człowieku.
-----------
Kultura Ainu używa bardzo charakterystycznego wzoru zwanego wzorem >Ainu-monyou< dla swoich ubrań, mebli i instrumentów ceremonialnych.
Ajnowie mają wiele różnych projektów, w dużej mierze opartych na dwóch podstawowych wzorach: jeden to wzór wirujący zwany Moreu w języku Ainu, a drugi to wzór nawiasów zwany Aiuushi, co oznacza rzeczy z cierniami. Wzory są przeznaczone nie tylko do dekoracji, ale także mają symboliczny efekt odpierania złych duchów. Są powszechnie haftowane na mankietach, kołnierzykach i na dole ubrań. Patrząc na wzór, można stwierdzić, z jakiego regionu pochodzi. Istnieje wiele teorii na temat pochodzenia wzorców, ale nie ma jednoznacznego wyjaśnienia.
Aby wyrazić swoje zamiłowanie do płci przeciwnej, kobiety Ajnów zwykły dawać haftowane tekunpe (materiał na grzbiet dłoni i nadgarstka) oraz hoshi (materiał na goleń) z wzorem Ainu, podczas gdy mężczyźni dawali menokomakiri (mały miecz) zakrzywiony wzorem Ainu. Ajnowie wierzyli, że włożyli część duszy w swoje rękodzieło i odpowiednio je cenili.
Obecnie wzory Ainu mają więcej odmian wzorniczych i mają szersze zastosowanie, na przykład w spódnicach i bluzkach.
Religia - pojęcia
- Kamui (jap. カムイ, 神威 lub 神居) – pojęcie występujące w języku i wierzeniach ajnoskich o szerokim znaczeniu, określające m.in. wszelkiego rodzaju siły nadprzyrodzone, obecne w całym świecie otaczającym Ajnów.
Słowo kamui (kamuy, kamuj) w podstawowym znaczeniu to bóg lub niedźwiedź, co wiąże się z pradawnym kultem tego zwierzęcia i mitologią Ajnów. Tłumaczy się także jako „bóstwo”, „duch”, „dusza”, „demon”. Jego zakres znaczeniowy i gramatyczny jest bardzo szeroki. Obejmuje zarówno istoty negatywne, jak i pozytywne. Swoje kamui posiadają np.: zwierzęta, rośliny, ogień, ciała zmarłych i talizmany. Termin ten często występuje w imionach ajnoskich bogów, jak np. rep un kamui (bóg morza, oceanu) czy ya-un moshir kamui (bóg krainy Ajnów). Używa się go również w znaczeniu „piękny” oraz „wielki”, np. kamui-kotan lub kamui-moshiri (niebo), kamui-rangetam (wspaniały miecz, miecz bogów). Jako przedrostek może być traktowany jako przymiotnik np. kamui nonno (piękny kwiat), a jako przyrostek może być rzeczownikiem np. rera kamui (bóg wiatru).
Kamui posiadały bardzo rozbudowaną hierarchię. Wyróżniano kamui „dalekich” i „bliskich”, „lekkich” i „ciężkich”, „dobrych” i „złych”. Ich pozycję w hierarchii określano w zależności od okoliczności, regionu i wpływu na daną jednostkę. Szczególnie wyróżniano kamui „ciężkich”, do których zaliczano m.in. bóstwa ognia domowego, morza, rzek, gór czy boga-niedźwiedzia. Złymi kamui były np. wszelkiego rodzaju złośliwe demony, duchy mieszkające w opustoszałych domostwach oraz lisy. Kamui należało czcić modlitwą i ofiarami. W zamian otaczali oni swoich czcicieli opieką.
Plac zabaw kamui
Na górze Burnaby, na terenie należącym do Simon Fraser University, w Kanadzie, znajduje się „Plac Zabaw Bogów”, seria rzeźb z drewna o charakterze totemów. Ich twórcą jest ajnoski rzeźbiarz Nuburu Toko, który z pomocą swojego syna uczcił w ten sposób w 1990 roku 25. rocznicę nawiązania siostrzanej współpracy miast Burnaby i Kushiro na Hokkaido skąd pochodzi autor tej pracy. Jest to nawiązanie do animistycznej tradycji Ajnów. Totemy zwierzęce reprezentują bogów zstępujących w celu stworzenia świata, a totemy mniejsze symbolizują splecione losy Ajnów z boskością.
Nazwa Kamui Mintara (Kamuimintara) – plac zabaw dla bogów, ogród bogów – to ajnoska nazwa obszaru na terenie największego w Japonii Parku Narodowego Daisetsu-zan, położonego w centralnej części wyspy Hokkaido. Cały teren jest niezwykłym dziełem natury. Jest tam 16 szczytów o wysokości ponad 2000 m n.p.m., wulkaniczny płaskowyż z klifami i kaskadami wody, gorącymi źródłami, stożkami i kraterami, trującymi gazami i pięknymi stawami. Są tam również rozległe łąki alpejskie i około 270 gatunków dzikich kwiatów. Żyją tam niedźwiedzie brunatne.
- Ikupasuj (jap. イクパスイ ikupasui, iku-pasui) – narzędzie w postaci deszczułki (szerokiej szpatułki), stosowane przez Ajnów podczas jedzenia i picia. Są to pałeczki modlitewne, dzięki którym mężczyźni komunikują się z bogami. Najważniejsze narzędzia rytualne, służące do wysyłania modlitw do bogów. We wczesnej literaturze na temat kultury ajnoskiej były określane błędnie jako „podnośnik wąsów”. Wzór-rzeźba na ikupasui identyfikuje czciciela. Mężczyźni ajnoscy posiadają obfity zarost i kiedy się modlą, trzymając tuki (tsuki, czarki, miseczki), kładą na nich ikupasui, a następnie piją sake (także piwo z prosa). Kiedy wysyłają modlitwę, zanurzają deszczułki w sake i spryskują przedmiot czci, np. w czasie ceremonii iyomante. Współcześni ludzie, starsi i niektórzy młodzi nadal używają ikupasui, aby wysyłać modlitwy do bogów.
- Inau (イナウ) – składane przez Ajnów w ofierze bogom patyki, żerdzie lub pale różnej wielkości i grubości, z wykonanymi na nich nacięciami i zwisającymi nadstruganymi wiórami. Według Ajnów jest to ofiara szczególnie miła bogom z racji tego, iż sami nie potrafią oni wykonać sobie inau. Inau są jednym z najbardziej charakterystycznych elementów dla kultury Ajnów i odgrywają istotną rolę w ich praktykach religijnych. Umieszczano je we wszystkich miejscach uznawanych za święte oraz w domostwach jako symbol opiekuńczego bóstwa ogniska domowego, używano ich również w charakterze talizmanu chroniącego od złych mocy. Kradzież domowego inau uchodziła u Ajnów za jedno z najcięższych przestępstw, zaś określenie inausak kuru (człowiek bez inau) należało do najbardziej wulgarnych wyzwisk.
W inau dopatrywano się symbolicznego wyobrażenia człowieka; wióry miałyby symbolizować zarost, nacięcia zaś otwory ciała. Ponieważ inau wrzucano w czasie sztormów do morza dla przebłagania zagniewanych bóstw, przypuszcza się iż mogły służyć jako substytut ofiary z ludzi. Uważa się również, że inau, podobnie jak ikupasuj, były wizerunkami ptaków.
Podobne patyki kultowe, również nazywane inau lub nau były używane przez Niwchów, a także niektóre ludy tunguskie, określające je nazwą illau i ilau.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz