Ryszi

Ryszi (ऋषि) – tytuł hinduistyczny. W okresie wedyzmu przysługiwał kapłanom – autorom hymnów wedyjskich i niektórym bogom (np. Agniemu). Natomiast w okresie Brahmanów i Upaniszad ryszi postrzegani byli jako klasa istot wyraźnie odrębna od bogów (dewa), przodków (pitry), ludzi i zwierząt. Ich liczebność nie jest ściśle określona, niektóre źródła podają listę nawet 48 tysięcy imion ryszich. Wyższy stopień w mądrości określany jest tytułem maharszi. Natchniony wieszcz-kobieta to ryszika (ṛṣikā). Tytułem ryszi określa się też założycieli klasycznych indyjskich szkół filozoficznych (darśana).

Klasyfikacja

Ryszich można podzielić na trzy kategorie:

• brahmarszi
• radźarszi
• dewarszi

Szerszy podział obejmuje następujące rodzaje ryszich:

• brahmarszi,
• dewarszi,
• wiprarszi,
• paramarszi,
• maharszi,
• radźarszi,
• śrutarszi,
• dźanarszi,
• taparszi,
• satjarszi,
• kandarszi,
• nagarszi – np. Arbuda Kadraweja.

Rysziki

Natchniony mędrzec kobieta nazywana jest ryszika (ṛṣikā). Rygweda wymienia 27 takich wieszczek. Podzielone są tradycyjnie na trzy podgrupy:

• Ghosza, 
• Godha, 
• Wiśwawara, 
• Apala, 
• Upaniszat, 
• Niszat, 
• Brahmadźajadźuha, 
• Agastjaswasa, 
• Aditi
• Indrani,
• Indramata, 
• Sarama, 
• Romasa, 
• Urwasi,
• Lopamudra, 
• Nadjah, 
• Jami, 
• Śaśwati
• Śrih, 
• Laksza,
• Sarpardźani, 
• Wak, 
• Śraddha, 
• Medha,
• Dakszina,
• Ratri, 
• Surjasawitri.

Charakterystyka ryszi

Ryszi to postacie mitologiczne, które pojawiają się w najstarszych dziełach wedyzmu. Obok wiprów, kawich i dźaritarów, wskazuje się ich jako istoty ludzkie – autorów hymnów zebranych w Wedach oraz późniejszych śastr i sutr hinduistycznych. Bywają też postrzegani jako istoty nadludzkie, obdarzone cudownymi mocami wibhuti, które wykorzystywać mieli w procesach kreacji wszechświata (np. siedmiu saptarszich) i uzdrawianiu ludzi. Mitologia indyjska uznaje ich za patronów wielu różnych dziedzin i umiejętności.

Szczegółowym analizom poddawano procedury prowadzące tych wieszczów do pozyskiwania treści hymnów zamieszczonych w Rygwedzie:

• ṛṣ – pierwiastek sanskryckiego słowa ryszi, sugeruje możliwość przybywania bóstw do wieszczów
• soma – znane są hymny mówiące o napoju z takiej rośliny (możliwe że muchomora), którą wysoko cenili bohaterowie i autorzy hymnów
• manīṣā – zdolność myślenia wzmiankowana w hymnach – jest określana jako otrzymywana od bogów wieszcza moc tych poetów
• tapas – wieszczowie w poznawczej aktywności skierowanej do swojego wnętrza, używając zdolności myślenia manīṣā, w procesie utożsamienia, szukali w sercach obrazów rzeczywistości, które wyrażali następnie treścią hymnów.