Lekcja języka pāḷijskiego cz.3 Odmiana rzeczowników rodzaju męskiego zakończonych na - a:

Kolejna część lekcji.

Mianownik:

Mianownik liczby pojedynczej tworzy się dodając końcówkę -o do tematu rzeczownika.

Mianownik liczby mnogiej tworzy się dodając końcówkę -ā do tematu rzeczownika.

Odmieniony w ten sposób rzeczownik jest używany jako podmiot zdania.

Liczba pojedyncza

1. nara + o = naro

2. mātula + o = mātulo

3. kassaka + o = kassako

Liczba mnoga

1. nara + ā = narā

2. mātula + ā = mātulā

3. kassaka + ā = kassakā

Biernik:

Biernik liczby pojedynczej tworzy się dodając końcówkę -ṃ do tematu rzeczownika.

Biernik liczby mnogiej tworzy się dodając końcówkę - e do tematu rzeczownika.

Odmieniony w ten sposób rzeczownik jest używany jako dopełnienie zdania. Biernik wyraża także cel ruchu.

Liczba pojedyncza

nara + ṃ = naraṃ

mātula + ṃ = mātulaṃ

kassaka + ṃ = kassakaṃ

Liczba mnoga

nara + e = nare

mātula + e = mātule

kassaka + e = kassake

Narzędnik:

Narzędnik liczby pojedynczej tworzy się dodając końcówkę -ena do tematu rzeczownika.

Narzędnik liczby mnogiej tworzy się dodając końcówkę -ehi do tematu rzeczownika, rzadziej używa się końcówki -ebhi.

Odmieniony w ten sposób rzeczownik łączy się z niektórymi przyimkami np. z, pod, nad (odpowiadając na pytanie kim? czym? - przyp. red.)

Liczba pojedyncza

1. nara + ena = narena (mężczyzną)

2. mātula + ena = mātulena (wujem)

3. kassaka + ena = kassakena (rolnikiem)

Liczba mnoga

1. nara + ehi = narehi (mężczyznami)

2. mātula + ehi = mātulehi (wujami)

3. kassaka + ehi = kassakehi (rolnikami)

Saddhiṃ / saha znaczą "z" i są używane z Narzędnikiem (stoją zawsze po rzeczowniku, np: narena saddhiṃ - z mężczyzną - przyp. red.)

Zazwyczaj nie są używane z rzeczownikami wskazującymi przedmioty.

Ablatyw:

Ablatyw liczby pojedynczej tworzy się dodając końcówkę -ā / -mhā / -smā do tematu rzeczownika.

Ablatyw liczby mnogiej tworzy się dodając końcówkę -ehi do tematu rzeczownika, rzadziej używa się końcówki -ebhi . (Odmieniony w ten sposób rzeczownik odpowiada na pytanie od kogo? od czego? skąd? - przyp. red.)

Liczba pojedyncza:

1. nara + ā / mhā / smā = narā / naramhā / narasmā (od mężczyzny)

2. mātula + ā / mhā / smā = mātulā / mātulamhā / mātulasmā (od wuja)

3. kassaka + ā / mhā / smā = kassakā / kassakamhā / kassakasmā (od rolnika)

Liczba mnoga:

1. nara + ehi = narehi (narebhi) (od mężczyzn)

2. mātula + ehi = mātulehi (mātulebhi) (od wujów)

3. kassaka + ehi = kassakehi (kassakebhi) (od rolników)

Celownik:

Celownik liczby pojedynczej tworzy się dodając końcówkę -āya / -ssa do tematu rzeczownika.

Celownik liczby mnogiej tworzy się dodając końcówkę -ānaṃ do tematu rzeczownika. (Odmieniony w ten sposób rzeczownik odpowiada na pytanie komu? czemu? - przyp. red.)

Liczba pojedyncza

1. nara + āya / ssa = narāya / narassa (mężczyźnie)

2. mātula + āya / ssa = mātulāya / mātulassa (wujowi)

3. kassaka + āya / ssa = kassakāya / kassakassa (rolnikowi)

Liczba mnoga

1. nara + ānaṃ = narānaṃ (mężczyznom)

2. mātula + ānaṃ = mātulānaṃ (wujom)

3. kassaka + ānaṃ = kassakānaṃ (rolnikom)