Chadō: miejsce i jego uczestnicy

Do dobrej oprawy chado, potrzebne jest odpowiednie miejsce podczas tej ceremonii.

Pawilon i właściwe pomieszczenie do ceremonii:

Właściwe pomieszczenie nazywa się chashitsu i zazwyczaj mieści się w odosobnionym i wydzielonym do tego miejscu. Nie jest on zwykłym pomieszczeniem mieszkalnym, lecz spełnia właściwe funkcje estetyczne - to właśnie w nim odbywa się zazwyczaj ceremonia herbaciana i tylko w tym pomieszczeniu się ja celebruje. Chashitsu może stanowić część mieszkalną, ale zazwyczaj stanowi on odrębny budynek. Materiały budowlane na pawilon dobierane są z największą starannością a koszty budowy mogą przewyższać wydatki budowy normalnego domu.

W pawilonie zrezygnowano z ostrych kolorów, gdyż zakłóciłoby to spokój tego miejsca. Oświetlenie jest przytłumione. Japończycy nazywają taki nastrój shibui. Wielkość pomieszczenia nie jest taka sama - powinna wynosić 4.5 maty.

Przygotowania:

a) Przede wszystkim ważny jest typ spotkania herbacianego (chakai, chanoe, chae):

- pełny (saishiki) - wynagają one nie tylko stroju (kimon), ale również znajomości reguł i etykiety. Etykieta dotyczy sposobu poruszania się i stawiania kroków, głębokości wymienianych ukłonów, tonu głosu i wymiany tematów konwersacji. Dzielimy ją na:
*oficjalna - shin
*półoficjalna - gyo
*nieoficjalna - so
Jednak one wszystkie wymagają znajomości zasad (choćby najbardziej podstawowych) wprowadzonych przez Sen no Rikyu - a są to (Rikyu Shichisoku):

1. Herbaty wziąć w sam raz.
2. Węgla drzewnego tyle, żeby zagotować wodę.
3. zimą ciepło, latem orzeźwiający chłód.
4. Kwiaty takie jak na łące.
5. Czasu z zapasem.
6. Nawet przy pogodzie, być gotowym na deszcz.
7. Uwagę poświęcić gościom.

- skrócony (usu-cha; usucha-nomi-no chakai), który odbywa się zazwyczaj w domach prywatnych, na terenie świątyń lub miejscach pracy, niekiedy są to masowe przyjęcia (nodate) na terenie sławnych zabytków.

b) Okazja: gratulacje, pogrzeby, powitania, pożegnania itp

c) pora roku:

** w lecie używa się przenośnego paleniska (furo)

** w zimie furo ma swoje stałe miejsce w ro

_____________

W życiu Japończyka bardzo często mają miejsca swobodne spotkania, w czasie których serwuję się zielona herbatę, podawaną z ciasteczkami. Bardzo istotna jest sama forma zaproszenia:

- formalne, gdzie podaje się specjalny deser kaiseki  i trzeba otrzymać pisemne lub ustne zaproszenie z podaną datą spotkania. Gospodarz wybiera i przyrządza proste dania, sprząta ogród oraz pomieszczenie, w którym odbywa się ceremonia, myje utensylia i przygotowuje je do sytuacji i pory roku. W dniu spotkania jeszcze raz sprząta się ogród i spryskuje go wodą, co ma podkreślić czystość i świeżość równocześnie.

- nieformalne - pije się tylko usu-chę

Uczestnicy chakai powinni ze sobą przynieść: wachlarze do własnego użytku, chusteczki papierowe do układania na nich słodyczy i szmatki za zdobionego materiału do wycierania oglądanych naczyń po spotkaniu.

____________

Przygotowania właściwie zaczynają się przed ceremonią.

Gospodarz lub jego pomocnik wita się z gośćmi już w ogrodzie. Goście obmyli już twarz i dłonie, ustalili kolejność, w jakiej będą wchodzić do pawilonu. Do środka wszyscy wkraczają w milczeniu a obuwie zostawione jest na zewnątrz. Przybyli po kolei przyklękają przed tokonomą, by pozdrowić i złożyć wyrazy podziwu ikebanie lub kakemono. Następnie kłaniają się furo/ro. Potem kładą przed sobą złożony wachlarz. Przyglądają się dokładnie kociołkowi na wodę, by w ten sposób złożyć mu wyrazy uznania. Dopiero teraz mogą usiąść na płaskiej poduszce.

Gdy wszyscy goście są już na swoich miejscach, podaje się im miseczkę ze specjalnym deserem. Gość honorowy (lub pierwszy gość) składa ukłon przed swoim najbliższym sąsiadem ze słowami: O-sakini. potem bierze cząstkę deseru i kładzie ją na przyniesionym przez siebie kaishi (biały papier), który leży przed nim na tatami. Kaishi nie może zakrywać oblamowania maty, które wyznacza jego symboliczną granice. Kiedy ponownie zapanuję spokój i wszyscy siedzą, w drzwiach pojawia się mistrz ceremonii herbaty (gospodarz). I tak samo jak goście on również przyklęka, składa pokłon, a następnie przynosi naczynie z zimną wodą i stawia je obok paleniska. Po przyniesieniu wszystkich utensyliów z mizuyi, następuje symboliczne oczyszczenie czarki na herbatę. W końcu mistrz wsypuję do chawan sproszkowaną herbatę i nalewa ją wrzątkiem. Napar ubija się, by powstała piana i podaje pierwszemu gościowi. Kiedy mistrz ceremonii przyrządza herbatę, gość honorowy spożywa okashi. Potem podnosi stojącą przed nim czarkę na wysokość podbródka wykonując jednocześnie lekki ukłon, który oznacza pozdrowienie i podziękowanie. Dziękuję potrójnie: mistrzowi, herbacie i wszechobecnej boskości. Potem 3 łykami, wypija napój. Zanim odda czarkę, ogląda ją i wyraża swoje uznanie.

Jeśli gości jest więcej, herbata serwowana jest każdemu po kolei. Zwykle używa się jednej chawan, która krąży wśród zgromadzonych, ale zawsze jest pita w miejscu, którego dotykały usta poprzedniego pijącego. Tak jak gość honorowy, oni również otrzymują deser.

Ceremonię kończy podziwianie i oddanie czarki. Goście składają dziękczynny pokłon, ale pomieszczenie opuszczają wtedy, gdy - poprosiwszy o zgodę - obejrzą pojemnik na herbatę oraz łyżeczkę i gdy zostaną wyniesione wszystkie przedmioty używane w czasie ceremonii. I ponownie tak jak na początku rytuału, zostaje puste jedynie pomieszczenie.

W pomieszczeniu panuję cisza, przerywana tylko szmerami wykonywanych czynności. Goście siedzą,patrzą i milczą. Od czasu do czasu można wymienić jakaś uwagę. Ale nigdy nie dochodzi do pełnej rozmowy.

_____________

A na koniec chciałabym wspomnieć o ceremonii herbaty, która odbywa się w kwietniu w świątyni Saidai-ji w miejscowości Nara. Mowa tu o ōchamori - rytuale, w czasie którego używa się utensyliów niezwykłych rozmiarów. Sama świątynia była jedną z 7 największych świątyń. Zbudowano ją w VIII w. Większa cześć spłonęła i odbudowano ja dopiero w XII w. W XII przeżywała swój rozkwit, ale w późniejszych wiekach zapomniano o niej. Jedynie w kwietniu odwiedzają ją turyści.

Na jej temat krąży następująca historia:

Kiedy do świątyni ponownie wrócił dobrobyt, opat On`en Shōnin odwiedził w Nowy Rok grób Hachimana, aby się pomodlić. Widok trumny pośród śniegu wywarł na nim takie wrażenie, ze przyrządził ceremonialną herbatę w wyjątkowo dużej czarce, którą poświęcił bogu, a potem zaoferował mieszkańcom wioski. Gdy pod koniec XIII w. Japonia odparła najazd mongolskiej floty, jednemu z powracających z bitwy wojowników także podano herbatę w olbrzymiej świątynnej czarce. Skłoniło go to do wyrażenia uwagi, ze jej wielkość i pojemność bardziej go wystraszyły niż mogolscy wojownicy.

Ceremonie ōchamori odbywały się do roku 1912. Lecz potem nastąpiła przerwa - dopiero po kilku latach znowu jest obchodzona. Uroczystość odbywa się w połowie kwietnia. Na terenie świątyni ustawia się w śniegu kopię trumny Hachimana. Poza niezwykle dużą czarką (średnica ok.25-30 cm, wysokości min. 15 cm) można podziwiać także inne przedmioty dużych rozmiarów.^^

ja ne