Daruma - nazwa japońskiej pękatej lalki.
Japońscy
artyści ludowi, czerpiąc inspirację z opowiadań o buddyjskim mnichu
Darumie (Bodhidharmie) i przyjąwszy za wzór jego postać, tak jak ją
przedstawia zenistyczna tradycja, wymodelowali szczególny rodzaj lalki,
nadając jej tę samą nazwę. Inna nazwa tych lalek to okiagari-koboshi.
Pękate
figurki przedstawiają postać Darumy w sposób karykaturalny, choć zgodny
z krążącymi o nim legendami - a zatem bez rąk i nóg, z wielkimi oczyma,
(często bez źrenic), osadzonymi w wielkiej, zarośniętej czarną brodą i
krzaczastymi brwiami twarzy, która wypełnia blisko połowę jajowatego
korpusu lalki. Kształt głowy i rysy twarzy lalki naśladują wizerunki
tego mnicha, pierwszego patriarchy zen, znane z obrazów, najczęściej
malowanych tuszem.
Charakterystyczny kształt tych lalek powoduje,
iż są one cięższe u podstawy, dzięki czemu, ilekroć przewrócone, zawsze
wracają do pozycji pionowej. Ta właśnie ich cecha zdaje się być
najważniejsza, bowiem uważa się, że lalka taka posiada moc pomagania
swemu właścicielowi w przezwyciężaniu życiowych niepowodzeń, zgodnie z
powiedzeniem: "Choćbyś siedem razy upadał, podnieś się po raz ósmy"
Zawzięty
wyraz twarzy lalki wyraża determinację, wolę pokonywania trudności.
Prawdziwa postać Darumy (Bodhidharmy) uosabia bowiem determinację, ale
również poświęcenie, dyscyplinę i cierpliwość. Postać ta kojarzy się
ponadto z długim życiem, dobrym zdrowiem, szczęściem i pomyślnością, a
zatem z dobrą passą.
Największą popularnością cieszą się lalki
daruma z oczami bez namalowanych źrenic - przyjęło się bowiem uważać, że
takie właśnie lalki, jeśli odpowiednio zostaną potraktowane, mają moc
przynoszenia szczęścia.
Z nadejściem Nowego Roku wiele osób w
Japonii kupuje "ślepą" lalkę daruma. Robią to nie tylko zwykli ludzie,
ale także wiele firm.
Oczy lalki należy namalować, ale w ściśle
określony sposób: jeśli chcemy, aby spełnił się jakiś nasz cel, nasze
jawne czy skryte marzenie, wyznaczamy sobie na najbliższy rok zadanie.
Myśląc o nim malujemy lalce jedno oko (lewe). Namalowane oko lalki
pozostaje zawsze otwarte i skupione na wyznaczonym celu. Gdy cel
zostanie osiągnięty lub marzenie się spełni, domalowujemy lalce drugie
oko. W ten sposób daruma uzyskuje wzrok. Po wypełnieniu misji przez
darumę lub najdalej po roku, stare lalki należy zanieść do świątyni,
gdzie w ognisku rozpalonym na poświęconej ziemi zostaną uroczyście
spalone, aby nie przyniosły niepowodzeń. Osamotniony właściciel kupuje
natomiast inną, zazwyczaj większą darumę, aby dalej przynosiła mu
szczęście.
Przyjęło się uważać, że najlepszymi dniami dla
wyrażania życzeń, wyznaczania sobie ważnych zadań, a także dla kupowania
nowych lalek daruma, jest Nowy Rok lub dzień urodzin; może to jednak
być każdy inny dzień, w którym podejmujemy jakieś wielkie życiowe
wyzwanie.
Najczęstsze cele, jakie stawiają sobie Japończycy w
kontekście z darumą, to zdanie egzaminów i znalezienie pracy. Z kolei
handlowcy lubią wystawiać lalki daruma w swoich sklepach w charakterze
talizmanów, przynoszących ich firmie sukcesy oraz przeganiających
wszelkie niepowodzenia. Politycy na początku kampanii wyborczej też
często kupują darumę, a jeśli odniosą sukces, wydają przyjęcie, na
którym uroczyście domalowują darumie drugie oko.
Postać darumy
przedstawiana jest najczęściej w czerwonej szacie. Czerwony mnisi habit
przynależy Darumie Daishi, jako założycielowi szkoły zen. Złote wzory
malowane na szacie lalki przedstawiają napisy zamieszczane na stule,
jaką zakładają buddyjscy kapłani.
W okresie Edo, Daruma był w
Japonii uważany za świętego, który chronił przed ospą i innymi groźnymi
chorobami zakaźnymi. Czerwona lalka przedstawiająca Darumę z groźną miną
była wówczas uważana za dobry środek odpędzający takie choroby. Stąd
też malowane szaty lalek daruma najczęściej występują w kolorze
czerwonym. Nie jest to jednak absolutną regułą. Można również spotkać
lalki pomalowane innym z pięciu podstawowych kolorów, tzw. goshiki:
zielonym, żółtym, białym lub czarnym. Kolory te wraz z czerwienią
uznawane są w filozofii buddyjskiej za symbole pięciu organów zmysłu:
oczu, uszu, nosa, języka i skóry oraz odpowiadających im pięciu zmysłów:
wzroku, słuchu, węchu, smaku i dotyku.
Kolor darumy należy wybrać zależnie od celu, jaki chcemy osiągnąć:
*
czerwony kolor większości lalek daruma symbolizuje odwagę i powodzenie.
Uważa się, że pomalowana tym kolorem daruma zapewni swemu posiadaczowi
długie życie i zabezpieczy go przed chorobami. Przyniesie mu także
szczęście, przede wszystkim w domu i w biznesie;
* białe darumy zapewniają czystość umysłu, przez co mogą pomagać w zdawaniu egzaminów. Nadają się także na prezent ślubny;
* zielone darumy mają utrzymywać nasz umysł w stanie ciągłego poszukiwania, a przez to mogą pomagać w nauce;
* żółte i złote darumy przynoszą bezpieczeństwo, powodzenie, sukces i pieniądze;
*
czarne zaś darumy zabezpieczają przed złośliwymi demonami i ... nanoszą
miłe czarne cyferki na kontach bankowych swych właścicieli.
Spotyka
się również darumy malowane farbami stanowiącymi różne kombinacje
podstawowych kolorów. Np. zadaniem darumy różowej jest zapewnienie
szczęścia w miłości i ułatwienie porodu. Daruma niebieska ma sprzyjać
atmosferze harmonii i pokoju oraz przynosić powodzenie w pracy. Reszta
już zależy od twórczej ludzkiej wyobraźni...
Można spotkać darumy
różnych rozmiarów: najmniejsze z nich są wielkości piłki tenisowej,
największe dochodzą do ponad metra wysokości.
Do produkcji lalek
daruma używana jest najczęściej masa papierowa, tzw. papier-maché, choć
niektóre z nich robione są z węgla drzewnego lub rzeźbione w drewnie.
Szczególnych umiejętności wymaga malowanie rysów twarzy lalki, ponieważ
każdy egzemplarz darumy powinien posiadać swoją własną, odrębną
osobowość. Rysy twarzy darumy sprawiają często wrażenie miny srogiej i
zawziętej, czasami jednak przyjaznej i życzliwej. W zasadzie trudno
spotkać dwie identycznie darumy.
Ceny lalek daruma wynoszą od
kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy jenów. Lalkę taką można nabyć w
każdym japońskim sklepie z pamiątkami oraz w świątyniach w całej
Japonii. Najpopularniejsze lalki daruma pochodzą ze świątyni Shorinzan
Bodhidharma w Takasaki (prefektura Gumma). Innym miejscem, cieszącym się
wielką popularnością i kilkusetletnią sławą jest targowisko lalek
daruma w miejscowości Hajima blisko Hachioji, na północ od Tokio.
Wydarzeniem roku, przyciągającym ponad 100 tys. gości, są targi daruma
organizowane w świątyni Jindaiji, na zachód od Tokio. Istnieje wiele
różnych lokalnych wersji daruma, są też lalki płci żeńskiej (ehime
daruma), a czasami występują w parach: dziewczynka i chłopiec. Wielu
Japończyków (a także coraz więcej ludzi na całym świecie) kolekcjonuje
lalki daruma z różnych regionów Japonii.
ja ne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz