Kōdō

Kōdō (香道) - sztuka komponowania kadzideł, wraz z ceremonią parzenia herbaty i układaniem kwiatów, historycznie stanowi "trzy główne sztuki Japonii". 

Historia  Kōdō jako sztuki sporządzania kadzideł i estetycznego stosunku do nich ma w Japonii ponad tysiąc lat. Wśród wielu rodzajów tradycyjnej rozrywki trudno znaleźć coś bardziej wyrafinowanego w kulturze Japonii niż ten rodzaj rozrywki, podniesiony do rangi sztuki wysokiej. Pachnące drewno pojawiło się w Japonii w tym samym czasie, co buddyzm i narodził się zwyczaj dodawania zapachu do ubrań czy włosów.

W połowie okresu Muromachi palenie pachnącego drewna stało się stylizowane w taki sam sposób, jak ceremonia parzenia herbaty i układanie kwiatów.

Kōdō rozprzestrzeniło się wśród arystokratów i wysokich rangą samurajów, dzieląc popularność z ceremonią parzenia herbaty. Odegrało ono ważną rolę jako jedno z ważnych zjawisk kulturowych w tym okresie.

Sztuka powstała na bazie obserwacji nieodłącznych właściwości drzew aromatycznych, w wyniku czego opracowano specjalny wyrafinowany system „wsłuchiwania się w aromaty”, opracowano perfekcyjną technikę i wiele specjalnych narzędzi z wysokim artyzmem zostały wynalezione. Stopniowo ukształtował się cały system substancji aromatycznych, „odpowiedzialnych” za określony obszar zastosowania i mających cały ciąg skojarzeń w kulturze Wschodu.

Przez analogię do turniejów poetyckich, konkursów kwiatowych, rozrywki "dodawania muszli mięczaków" i innych konkursów intelektualnych, wynaleziono nową zabawę Takiono-awase ("porównanie płonących przedmiotów"), która jest uważana za jeden z konkursów ko:-awase ("porównanie aromatów"). W zawodach Takiono-awase palono kadzidełka przygotowane z różnego rodzaju substancji aromatycznych.

Od czasów Kamakury (1185-1333), analogicznie do konkursów herbacianych, zaczęto organizować konkursy na odgadywanie aromatów. Uczestnicy takich spotkań często przygotowywali dwa lub więcej rodzajów kadzideł, kładli je na macie, dzielili na dwie drużyny i naprzemiennie palili przygotowane próbki. Jednocześnie, oprócz dostojeństwa aromatów i walorów smakowych samej kompozycji, niezwykle ceniona była umiejętność wyboru dla niej odpowiedniej nazwy, kojarzonej ze starożytnymi dziełami literackimi, ze słynnymi legendami czy wierszami z gatunku waka . 

W okresie Edo (1603-1867) zasady tej klasyfikacji otrzymały swoje dalsze teoretyczne uzasadnienie w pracach wyznawców buddyzmu zen, którzy opisywali różne święte ceremonie za pomocą rytualnego palenia specjalnych kadzideł, w tym podłużnych kadzidełek o określonej długości (dla czasu). Od początku stosowania kadzideł w buddyjskich praktykach rytualnych stopniowo rozwijał się cały system oceny zalet i zakresu danego aromatu. Poprzez etapy związane ze stosowaniem kadzideł do składania ofiar oraz do fumigacji pomieszczeń i ubrań w celach sanitarnych i higienicznych, zaczęła stopniowo następować popularyzacja sztuki kodo: poprzez ćwiczenia zabawowe. Zaczęło się aktywnie rozwijać w zgodzie z takimi tradycyjnymi rozrywkami arystokracji Heian, jak różne turnieje związane z koncepcją mono-awase („porównywanie rzeczy”), kiedy podobne rzeczy i przedmioty porównywano ze sobą według określonych kryteriów.

Obecnie przygotowanie kadzideł stało się wreszcie jednym z rodzajów wykwintnej i elitarnej sztuki, której tajemnice zdradza tylko elita, jednak na poziomie masowego konsumenta olejki aromatyczne i suche mieszanki są wciąż popularny, stosowany zarówno w życiu codziennym, jak i w praktycznej aromaterapii.

Zasady

Zgodnie z zasadami Kōdō, w cichym pomieszczeniu uczestnik wącha zapachy kadzideł zgodnie z określonymi zasadami etykiety. Może wydawać się, że chodzi o sam zapach, ale sekret Kōdō tkwi w „słuchaniu”. Uczestnicy nie „wąchają” (japoński czasownik „kagu”) kadzidła czy pachnącego drewna, ale raczej go „słuchają” (kiku), otwierając nie tyle nos, co serce i ducha. Współcześni zachodni psychologowie i terapeuci wiele wiedzą o sile zmysłu węchu, i o tym, jak zapach może błyskawicznie przenieść człowieka z powrotem do określonej sytuacji czy konkretnego okresu w ich życiu. W Japonii ceremonia palenia kadzideł i docenianie ich zapachu od wielu stuleci przenosi ludzi na inny poziom duchowy, pozwalając im zajrzeć w głąb siebie.

Podczas gdy formalna ceremonia Kōdō jest przesiąknięta protokołem i tradycją, główną ideą jest zabawa z zapachami i nauka „słuchania” kadzidła. Nie musisz mieć wyszkolonego, doświadczonego „nosa”, aby cieszyć się jego zapachem i doceniać kadzidło.

Rodzaje

Obecnie w Japonii istnieją dwa główne rodzaje kadzideł. Pierwsza grupa, to te kadzidła japońskie, których użycie wymaga podgrzania lub spalania małych kawałków pachnącego drewna. Druga grupa, to odpowiednio uformowane z aromatycznej masy patyczki lub stożki. Spala się je aby wydobyć z nich woń. Różnią się jednak zasadniczo od swych indyjskich kuzynów. Japońskie kadzidła nie mają drewnianego lub bambusowego rdzenia, więc spalając się uwalniają więcej zapachu a mniej dymu.