Golden Triangle

Mjanma (Birma) uważana jest za jeden z najpiękniejszych azjatyckich krajów. Wciąż mało popularna, niezniszczona jeszcze przez turystów. Kryje wiele ciekawych miejsc, jednym z nich jest Złoty Trójkąt.

Złoty Trójkąt, to punkt na mapie świata, gdzie spotykają się dwie rzeki (Mekongi i Ruak) oraz granice trzech krajów: Tajlandii, Laosu i Birmy. Historycznie, to obszar, który w przeszłości był jednym z największych producentów opium na świecie. Nazwa Złoty Trójkąt została nadana przez amerykańską agencję CIA.

Golden Triangle obejmował obszar między 350 a 900 tysięcy kilometrów kwadratowych na terenach Mjanmy (dawna Birma), Tajlandii Laosu i częściowo Wietnamu. Niektórzy badacze włączają część chińskiej prowincji Junnan w obszar Złotego Trójkąta.

Czym jest opium?

Opium to substancja psychoaktywna pozyskiwana z maku lekarskiego. Pozyskuje się go z mleczka, czasami zwanego sokiem makowym, który znajduje się w roślinie. Na niedojrzałych makówkach robi się płytkie nacięcia, sok, który wypływa z biegiem czasu brązowieje i schnie. Następnie zbiera się ową substancje i dalej suszy.

W mleczku makowym znajdują się cukry, białka, lipidy oraz najważniejsze - alkaloidy w stężeniu 15-28%. Szacuje się, że w mleczku znajduje od 20 do aż 50 alkaloidów. Alkaloidy to związki organiczne pochodzenia roślinnego, które posiadają właściwości narkotyczne. Działają one na układ nerwowy ludzi oraz zwierząt. Niektóre z alkaloidów mają zastosowanie w lecznictwie. Np. kodeina hamuje odruch kaszlu, a morfina jak wiadomo działa przeciwbólowo. Z morfiny, w procesie acetylacji uzyskuje się heroinę. W procesie uprawy opium, na wartość zebranego opium duży wpływ ma jakość gleby. Opium jako substancja psychoaktywna i przeciwbólowa, była wykorzystywana w celach leczniczych jak i rytualnych od wielu wieków. Źródła historyczne mówią, że początki używania opium sięgają kilku tysięcy lat p.n.e. Sumerowie na 3 lata p.n.e. już pisali o maku. Opium było używane w starożytnym Egipcie, krajach arabskich, Rzymie, Grecji, Indiach oraz Chinach.

Historia Złotego Trójkąta

Osobami, które sprowadziły opium na tereny dzisiejszego Złotego Trójkąta byli chińscy emigranci oraz przemieszczające się pomiędzy krajami mniejszości etniczne.

Wcześniej opium dotarło do Chin w czasach Dynastii Tang (618-907) wraz z arabskimi kupcami. W czasach Dynastii Song (9602-1297) opium zaczęto przepisywać jako remedium na różne dolegliwości. Podczas panowania Dynastii Ming (1368-1644), opium jako lekarstwo zyskiwał co raz większą popularność, a jego cena równała się cenie złota. Z zapisów historycznych dowiadujemy się, że byłe Królestwo Ayutthaya w ramach hołdu złożonego Dynastii Ming, przekazało m.in. przyprawy, kość słoniową, rogi nosorożców, pawie pióra i 100 kg opium.

W XVI wieku, Portugalczycy jako pierwsi wpadli na pomysł, by na masową skalę sprzedawać opium do Chin. W 1729 roku, Cesarz Yongzheng zakazał rekreacyjnego palenia opium. W wyniku rozegranej Bitwy o Buxar w 1764 roku, Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska, która w owym czasie była znacznie zadłużona zaczęła import opium z Indii do Kantonu, by następnie sprzedawać go lokalnym handlowcom, którzy dalej szmuglowali drogocenny towar to Chin. Import narkotyków w latach 1730-1773 wzrósł z 15 000 kg do 76 000 kg. W 1799 roku cesarz Jiaging zakazał ostatecznie importu opium do Chin.

Złoty Trójkąt

Kolejnym znaczącym wydarzeniem, a raczej wydarzeniami były dwie wojny opiumowe stoczone między Chinami a Europejczykami. Pierwsza wojna trwała w latach 1839 – 1842, a toczona była przez Dynastię Qing panującą w Chinach w tym czasie z Brytyjczykami. Wojna była wynikiem represji jakie dynastia Qing nałożyła na zagranicznych kupców oraz ograniczenia zakupu towaru do Chin przez kilka organizacji kupieckich znajdujących się pod jej nadzorem. Europejscy kupcy z Chin kupowali głównie herbatę, jedwab i ryż. Za dobra musieli płacili srebrem. Jednakże, nie mogli sprzedawać swoich towarów do Chin, dlatego zaczęli na masową skalę przemycać opium na tereny chińskie.

Pretekst do rozpoczęcia konfliktu dał Cesarz Daoguang, który nakazał blokadę angielskich faktorii oraz zniszczenie 20 tys. skrzyń z zarekwirowanym opium, które było zmieszane z solą, wapnem, wodą i wyrzucone do morza. Operacja ta trwała aż 22 dni. Dla rządu Wielkiej Brytanii był to świetny pretekst do rozpoczęcia ataku na Chiny. Brytyjczycy zajęli Kanton, Szanghaj oraz szereg innych ważnych miast portowych. Rząd Qing dość szybko skapitulowali przed dużo nowocześniejszą armią brytyjską. Pierwsza wojna opiumowa zakończyła się traktatem nankińskim podpisanym 29 sierpnia 1842 roku. Na mocy ugody, Chiny musiały otworzyć pięć dużych portów dla europejskich statków, przyznały prawa eksterytorialne dla Brytyjczyków oraz straciły Hong Kong na rzecz Brytyjczyków. Stany Zjednoczone, Francja i Rosja też uzyskały liczne przywileje handlowe przy podpisaniu traktatu.

II wojna opiumowa trwała między 1856 a 1860 rokiem, chociaż można ten konflikt potraktować jako dwie oddzielne kampanie.

W drugiej połowie XIX wieku, Chiny przeżywały silny kryzys wewnątrz państwa. Z jednej strony, rząd chiński musiał uporać się z dużym powstaniem ludowym, a z drugiej Wielka Brytania, Francja i USA wysunęły kolejne żądania ekonomiczne. Chiny odrzuciły żądania, co było znakomitym pretekstem do podjęcia działań odwetowych.

23 października 1856 roku, brytyjskie i amerykańskie okręty wojenne podpłynęły rzeką Xi Jiang pod Kanton. Część miasta praz forty nabrzeżne zostały zniszczone podczas ostrzału artyleryjskiego. Zginęło wielu cywilów. W akcie odwetu, w Chinach wybuchły rozruchy przeciwko obcokrajowcom oraz niszczono faktorie handlowe należący do Europejczyków.

Rok później, do koalicji przeciwko Chinom dołączyła Francja. W grudniu, Wielka Brytania i Francja wysunęły żądania o kolejne ustępstwa handlowe oraz odszkodowanie za zniszczone faktorie. Chiny żądania odrzuciły, czym spowodowały atak na Kanton oraz zajęcie miasta w 31 grudnia 1857 roku. Następnie, siły koalicyjne zdobyły fort Dagu oraz miasto Tianjinu - otworzyło im to Kanał Cesarski prowadzący bezpośrednio do Pekinu. Siły Wielkiej Brytanii i Francji były za słabe na zdobycie miasta, ale rząd chiński obawiający się ataku na Pekin usiadł do rozmów pokojowych. W ich następstwie, rząd chiński zgodził się na otwarcie portów chińskich dla handlu zagranicznego oraz legalizacje opium. Kolejny traktat pokojowy został podpisany w czerwcu 1858 roku, a miał być ostatecznie ratyfikowany rok później.

Pomimo podpisanego traktatu pokojowego, w kolejnym roku doszło do dalszych działań zbrojnych. Chińczycy u ujściu rzeki Hai He postawili zagrodę oraz wzmocnili fort Dagu. Prawie rok po podpisaniu traktatu pokojowego, w czerwcu 1859 Chińczycy nie pozwolili okrętom sojuszniczym na wpłynięcie do Tianjinu. Wielka Brytania i Francja przypuścili atak na fort Dagu, ale ponieśli klęskę. Z Wielkiej Brytanii i Francji wysłano 20 tysięczny korpus karny. W czerwcu 1860 rząd chiński odrzucił ofertę zadośćuczynienia na rzecz Francji i Wielkiej Brytanii.

W sierpniu 1860 armie sojusznicze zajęły wyspy Zhoushan, port Yantai na wyspie Szantung, a w dalszej kolejności odbiły fort Dagu oraz miasto Tianjin. W październiku armia aliancka dotarła do Pekinu, wczesnej już opuszczonego przez dwór cesarski. Część pałacu została splądrowana przez atakujących. W wyniku podpisanego układu w październiku 1860 roku, porty chińskie zostały otwarte dla handlu z Wielką Brytanią, Francją, USA i Rosją. Chiny były zmuszone do wypłacenia odszkodowania, a w Pekinie, który do tej pory był niedostępny dla obcokrajowców, otworzono ambasady zwycięskich państw. Misjonarze uzyskali prawo do szerzenia wiary oraz posiadania majątków. Rosja, która nie brała udziału w konflikcie militarnym w ramach umowy uzyskała sporne terytoria na lewym brzegu rzeki Amur.

Warto wspomnieć, że zanim nastały wojny opiumowe, opium było przemycane do Chin, nie tylko przez chińczyków, ale i obcokrajowców. Jednymi ze szmuglerów był dziadek byłego Prezydenta USA Franklina Roosevelta oraz członek rodziny John Kerry, byłego weterana z Wietnamu, senatora oraz kandydata na prezydenta w wyborach w USA w 2004 roku.

Współczesna historia Złotego Trójkąta sięga początku lat 50. ubiegło wieku. 1 października 1949 Mao Zedong doszedł ostatecznie do władzy i proklamował Chińską Republikę Ludową. Wiązało się to m.in. z rozpoczęciem reformy rolnej, a w następnych latach programów „Wielkiego Skoku Naprzód” czy „Rewolucji Kulturalnej”. W między czasie Mao zaczął „czyścić” kraj z podejrzanych elementów.

Uzależnieni od narkotyków zostali wysyłani na przymusowe odwyki, dilerzy byli karani karą śmierci, a pola makowe zamieniane na uprawy warzywne. W konsekwencji tych kroków produkcja opium przeniosła się z Chin na południe na tereny Złotego Trójkąta. Pokonana armia Kuomintangu, częściowo już stacjonująca w Birmie, a częściowo zasilona uciekającymi przed czystkami z Chin żołnierzami, stała się ojcem założycielem pierwszych prywatnych armii narkotykowych. „Włączyli” oni istniejące na tych terenach już działających handlarzy opium do swojego kartelu. Na początku odbiorcami opium byli chińscy uchodźcy, prowincja Junnan oraz inne kraje Azji Południowo-Wschodniej.

Z Birmą, żołnierzami Kuomintangu wiąże się jeszcze jedna wojna opiumowa, która miała miejsce w Laosie w 1967 roku. Tłem wojny był konflikt między watażką birmańskim Khun Sa a Kuomintangiem. Khun Sa zażądał podatku od przerzutu opium przez prowincję Wa. Druga strona odpowiedziała, że płaci już podatek od przemytu opium i nie będzie płacić kolejnego. Khun Sa w celu wzmocnienia swojej armii zebrał 16 ton opium, które następnie miał zamiar przetransportować do Ban Khwan w Laosie. Odbiorcą towaru był generał Laotańskiej Armii Quane Rattikone. Gdyby Khun Sa osiągnął sukces, sprzedałby swój towar za kwotę 500 tys. USD, co pozwoliłoby mu na zatrudnienie dodatkowego tysiąca żołnierzy oraz zdobycie przewagi militarnej nad przeciwnikiem. „Pociąg mułów”, bo tak został nazwany ten transport, był pilnowany przez 800 żołnierzy Khun Sa. Wyruszył on w kierunku Bao Khwan w ponad 320 kilometrową podróż. Armia Kuomintangu „strzegła” granicy tajsko-khmerskiej, pobierając opłatę za przemyt opium. Khun Sa postanowił ominąć punkt poboru opłat. Skutkiem tej decyzji był pościg prawie 1000 chińskich żołnierzy za transportem.

Do najważniejszej potyczki wojny opiumowej doszło między 29 lipca, a 1 sierpnia w okolicach Ban Khwan. Obie armie zaczęły prowadzić ostrzał karabinowy. Generał Quane Rattikone poprzez swojego posłańca nakazał obu armiom opuścić Laos. W tym samym czasie żołnierze Khun Sa dostali wiadomość przez radio, by pozostali na swoich pozycjach. Chińczycy zażądali 250 tys. USD za opuszczenie Laosu. Laotański generał nakazał zbombardować obie armie, w rezultacie obie armie się ewakuowały zostawiając opium. Przy okazji bombardowania obu armii, zniszczeniu uległ tartak i laboratorium wytwarzające narkotyki generała Rattikone. Straty znacznie przekroczyły 500 tys. USD niż wartość przechwyconego opium. Plotka niesie, że generał miał jeszcze kilka innych laboratoriów w pobliżu Ban Khwan. Niemniej, generał Rattikone wyszedł zwycięsko z potyczki między armią Khun Sa, a siłami Kuomintangu. Po tej potyczce, generał zyskał kontrolę nad handlem opium w Laosie, zmodernizował swoje laboratoria i zaczął sprzedawać swoje produkty do Europy, USA i… sił aliantów z armii USA stacjonujących w Wietnamie

Największy baron narkotykowy

Khun Sa, a właściciel Zhang Qifu był dzieckiem chińskiego imigranta i Birmanki z grupy etnicznej Shan. Po śmierci obu rodziców, Khun Sa był wychowywany przez dziadka. W latach młodzieńczych otrzymał szkolenie wojskowe, a przez kilka miesięcy był nawet nowicjuszem w klasztorze buddyjskim. W wieku 16 lat stworzył pierwszą grupę paramilitarną. Kiedy grupa się rozrosła, udało im się uwolnić spod skrzydeł Kuomintangu. Khun Sa często zmieniał strony, które popierał.

W 1963 roku, Khun Sa podpiął się pod opiekę birmańskiej armii. W zamian za pomoc przy walkach z lokalnymi rebeliantami z grupy etnicznej Shan, mógł uprawiać i handlować opium. W krótkim czasie jego armia stała się dużo silniejsza i lepiej wyposażona niż armia birmańska, a on sam najbardziej wpływowym i najważniejszym watażką w stanie Shan. Wciąż jednak utrzymywał kontakty z oba stronami konfliktu. W latach 1960-67 Khun Sa stał się największym baronem narkotykom w Birmie.

Po wojnie opiumowej w 1967 roku, jego pozycja znacznie się pogorszyła. Dodatkowo, znaczna część jego armii zdementowała.

W 1969 roku Khun Sa został aresztowany za próby dogadania się z rebeliantami Shan. W więzieniu spędził 4 lata. W 1974 roku, resztki jego lojalnej armii uprowadzili dwóch sowieckich lekarzy ze szpitala w Taunggyi. W zamian za ich uwolnienie, zażądali uwolnienia swojego lidera. Próba odbicia lekarzy przez birmańskie armie nie powiodła się. W wyniku porozumienia, rząd zgodził się na uwolnienie barona narkotykowego. Przez niecałe 2 lata ukrywał się w Birmie, by w 1976 wraz ze swoja armią osiedlić się w Tajlandii w wiosce Ban Hin Taek w prowincji Chiang Rai.

Od 1974 to 1994 Khun Sa stał się najważniejszym baronem narkotykom w regionie Złotego Trójkąta. Udział heroiny ze złotego trójkąta w Nowym Jorku wzrósł z 5% to 80%, a Khun Sa był odpowiedzialny za niemal połowę tej liczby. Khun Sa odpowiadał za produkcję 70% opium w Birmie, a dodatkowo za 25% udział heroiny na rynku światowym. DEA (Drug Enforcement Administration) oceniła, że jego heroina była w 90% czysta i najlepsza jakościowa na rynku w tamtych czasach. Jego prywatna armia liczyła 20 tys. żołnierzy.

W 1981 roku, po naciskach USA na rząd w Bangkoku, Tajowie zaczęli przygotowania do zatrzymania barona narkotykowego. Rok później w zasadzce urządzonej przez tajską armię, Khun Sa nieomal został schwytany. Musiał ratować się ucieczką do Birmy.

Na początku lat 90. jego pozycja zaczęła słabnąc, wiązało się to z otwarciem nowych szlaków przerzutowych oraz rozrostem konkurencyjnych grup.

Dodatkowo amerykanie naciskali na rząd w Rangunie, by aresztował Khun Sa. W 1996 roku Khun Sa i rząd birmański uzgodnili opcję poddania się. W zamian za przejście na emeryturę, Khun Sa mógł przeprowadzić się do stolicy i działać jako legalny biznesmen. Oczywiście rząd nie skonfiskował jego majątku. Zmarł on 26 października 2007 roku. Do dnia dzisiejszego nie podano przyczyn jego śmierci. Khun Sa cierpiał na wiele schorzeń, w tym na nadciśnienie, problemy z sercem i cukrzyce. Pochowano go na cmentarzu w Rangunie. Po jego odejściu z opiumowego biznesu, produkcja opium i innych narkotyków znacznie zmalała w obrębie Złotego Trójkąta.

Złoty Półksiężyc

Nowym liderem w produkcji narkotyków stał się Złoty Półksiężyc, w którego skład wchodzą Afganistan, Iran i Pakistan. Złoty Półksiężyc znacznie poszerzył zasięg sprzedaży swoich produktów. W 2007 roku osiągnął prawie monopol, produkując 90% światowego opium.

Frank Lucas

Jest jeszcze jedna ważna postać powiązana z historią Złotego Trójkąt, a mianowicie Frank Lucas, na którego biografii Ridley Scott nakręcił „American Gangster”, świetny film z Denzel Washington i Russell Crowe w rolach głównych. Frank Lucas złamał monopol włoskiej mafii w Nowym Jorku, nie kupując narkotyków od pośredników, ale samemu importując narkotyki bezpośrednio ze Złotego Trójkąta. Podczas podróży do Bangkoku w ramach poszukiwania dostawców, możliwe, że Lucas spotkał się z samym Khun Sa.

Legenda głosi, że Lucas szmuglował narkotyki w trumnach z poległymi żołnierzami USA, ale on sam zaprzeczył temu. Twierdził, że narkotyki było szmuglowane w pustych trumnach ze specjalnie przygotowanym podwójnym dnem. Lucas został aresztowany w 1975 roku, ponownie w 1984 i ostatecznie zwolniony w 1991 roku. Wyrok 70 lat więzienia został skrócony do kilku lat w ramach programu świadka koronnego, do którego Lucas przystąpił. Podczas kręcenia „American Gangster” Lucas był ekspertem na planie filmu, ale stwierdził, że niewiele co w filmie pokazano było prawdą. Lucas zmarł w 2019 roku.

Air America

Air America, to nie tylko tytuł filmu z 1990 roku z Mel Gibson, ale prawdziwa historia linii lotniczej, która działała głównie na terenie Azji Południowo-wschodniej podczas konfliktu w Wietnamie.

Linia lotnicza została założona w 1946 jako CAT (Civil Air Transport) do wspierania armii Kuomintangu w walce z chińskimi komunistami. W 1950 roku, linia została odkupiona przez CIA, chociaż formalnie właścicielem był rząd Wuja Sama. W 1959 roku CAT została przemianowana na Air America. Hasłem linii było „cokolwiek, gdziekolwiek, kiedykolwiek, profesjonalnie” i rzeczywiście linia podczas konfliktu woziła wszystko, wszystkich i wszędzie. Jej najbardziej rozpoznawalnym pasażerem był sam Nixon.

Od 1959 do 1962 linia brała udział w tajnych operacjach Zielonych Beretów. Od 1962 do 75 roku, linia przerzucała amerykański personel, ale jej główną rolą było pomaganie Royal Lao Army oraz armii Hmong dowodzonej przez generała Vang Pao, jedynego przedstawiciela mniejszości HMong, który awansował na generała w laotańskiej armii. Właśnie z Vang Pao wiąże się nie do końca potwierdzona teza, że Air America pomagała Vang Pao i jego armii w przerzucie opium po Laosie.

W 1976 roku Air America została sprzedana Evergreen International Airlines, która także należała do CIA. EIA zbankrutowała w 2013 roku.

Jak widzicie historia Złotego Trójkąta nie sprowadza się do kawałka ziemi w Azji, ale swoim zasięgiem obejmuje cały świat. Zanim wybierzecie się na wycieczkę w tamten rejon, warto zapoznać się z historią tego miejsca, ponieważ wtedy taki wyjazd nabierze zupełnie innego charakteru.