Tajskie pogrzeby królewskie cz.2

Rytuały początkowe:

Ceremonia kąpieli i sukam sop

Ceremonia kąpieli odbywa się wkrótce po śmierci. Dziś odbywa się ono w Sali Tronowej Phiman Rattaya w Wielkim Pałacu i biorą w nim udział członkowie rodziny królewskiej i wyżsi urzędnicy rządowi. Podobnie jak w przypadku dzisiejszych powszechnych pogrzebów, odbywa się to w formie uroczystego polewania wodą przez uczestników, ale woda zwykle polewana jest stopami zmarłego, a nie ręką, jak ma to miejsce w przypadku zwykłych ludzi. Po ceremonii kąpieli włosy są rytualnie czesane, raz w górę, raz w dół, a grzebień jest łamany. W przypadku wysokich rangą członków rodziny królewskiej na ciało nakłada się złotą maskę pośmiertną (po zapieczętowaniu otworów woskiem, czasami przed balsamowaniem).

Następnie następuje rytuał sukam sop, czyli zawiązanie, owinięcie i umieszczenie ciała w kośa. Dokonują tego urzędnicy phusa mala, starożytnego urzędu dworskiego odpowiedzialnego między innymi za utrzymanie królewskiej garderoby i opiekę nad ciałami członków rodziny królewskiej po śmierci. Ciało najpierw ubiera się na biało, z odpowiednimi dodatkami. Następnie jest rytualnie przewiązywany niebarwionym sznurkiem i owijany białym całunem. Na koniec ciało umieszcza się w kotku w pozycji embrionalnej. Czadę (szpiczastą koronę) zakłada się rytualnie na głowę ciała, przed ostatecznym zamknięciem pokrywy kośa.

Kośa

Kośa to duża urna grobowa, w której zamiast trumny umieszczano ciało zmarłego. Jest używany w przypadku członków rodziny królewskiej, a także wysokich rangą członków szlachty. Dziś mogą go otrzymać także wysocy urzędnicy państwowi. Składa się z dwóch warstw: zewnętrznej skorupy, zwykle bogato zdobionej, z dwiema otwieranymi połówkami i spiczastym wieczkiem; oraz wewnętrzny cylindryczny pojemnik znany jako długi. Istnieje czternaście rodzajów kot , które są przyznawane zmarłemu w zależności od jego rangi i statusu. Najwyższy rangą kośa, Phra Kośa Thong Yai, jest zarezerwowany dla króla i najwyższych rangą członków rodziny królewskiej.

W dzisiejszych czasach wysokiej rangi członkowie rodziny królewskiej kot jest umieszczony na zdobionym cokole zwanym ławką w Sali Tronowej Dusit Maha Prasat w Wielkim Pałacu. Długi pasek materiału zwany phusa yong, przywiązany do całunu wewnątrz kotu i przechodzący pod pokrywką, jest kładziony, aby symbolicznie połączyć się ze zmarłym podczas rytuału sadappakon. Z otworu u podstawy kota biegnie rurka , która łączy go ze słojem (tham phra buppho) ukrytym pod cokołem, który służy do zbierania płynów, ponieważ ciało w kośa przeważnie ulegało rozkładowi w kilka dni przed balsamowaniem . Prowadziło to często do powstawania niepożądanych zapachów, które trzeba było maskować paląc pachnące kadzidła.

Kośa prawdopodobnie wywodzi się ze stosowania urn grobowych w starożytnych tradycjach Azji Południowo-Wschodniej, które obejmowały także pochówki wtórne, porównywalne ze zwyczajem oczekiwania przez pewien czas przed kremacją. Pomimo sanskryckiego pochodzenia tego terminu, urny takie nie były używane w średniowiecznych kulturach Subkontynentu Indyjskiego, skąd praktyka kremacji rozprzestrzeniła się do Tajlandii wraz z buddyzmem.

Podczas pogrzebu księżniczki matki Srinagarindry w 1995 r. ciało królewskie nie zostało fizycznie umieszczone w kośa, zgodnie z jej wolą. Zamiast tego stosowano trumnę, ustawianą za cokołem, na którym nadal zwyczajowo stał pusty kośa. To samo uczyniono z pogrzebami księżniczki Galyani Vadhany i króla Bhumibola, chociaż zgodnie z tradycją księżniczka Bejaratana zdecydowała się na złożenie jej ciała w kotie.

Codzienne obrzędy

Kośa zawierający ciało jest przechowywany w sali tronowej na pewien czas (zwykle co najmniej 100 dni) . W dzisiejszych czasach stało się to analogiczne do leżenia w państwie, chociaż praktyka ta powstała przed kontaktami z Zachodem i pierwotnie nie służyła umożliwieniu społeczeństwu złożenia hołdu. W tym czasie codziennie odprawiane są rytuały buddyjskie, podczas których mnisi śpiewają przez całą dobę, a co trzy godziny zespół prakhom gra ceremonialną muzykę znaną jako prakhom yam yam wraz z grupą piphat nang hong. Dalsze ceremonie buddyjskie odbywają się z okazji 7., 15., 50. i 100. dnia od śmierci.

Podczas tych buddyjskich rytuałów składa się mnichom ofiary z posiłków (podczas ceremonii porannych i południowych) oraz ofiary z ubrań w imieniu zmarłych, zwane sadappakon.

Choć w przeszłości obrzędy te były również sprawą prywatną, od czasu pogrzebu króla Chulalongkorna obywatele mogą składać wyrazy szacunku w Sali Tronowej Dusit Maha Prasat. Podczas niedawnych pogrzebów główne publiczne czuwania są również transmitowane na żywo.

Żałoba

Historycznie rzecz biorąc, poddani królestwa musieli golić głowy i ubierać się na biało, aby opłakiwać śmierć króla. Praktyka ta również została porzucona od czasu pogrzebu króla Chulalongkorna. Praktyka noszenia czerni w czasie żałoby była również importem z Zachodu, wprowadzonym w czasach króla.

Obecnie żałoba odbywa się głównie według zachodnich protokołów. Rząd ogłasza okres żałoby, który mają być przestrzegane przez urzędników państwowych, a flagi narodowe są opuszczone do połowy masztu. Prosi się o wstrzymanie na pewien czas publicznej działalności rozrywkowej, a media zazwyczaj wstrzymują również programy rozrywkowe. Żałoba jest ponownie obserwowana w okresie kremacji.

Przygotowanie do kremacji

Merumat i mężczyźni

W miarę odprawiania królewskich nabożeństw pogrzebowych przygotowywane są tymczasowe krematorium królewskie - merumat lub mężczyźni ( w rejestrze królewskim przedstawiani jako phra merumat i phra men , w zależności od rangi zmarłego - wzniesiono na polu królewskim obok pałacu. To jest Sanam Luang w dzisiejszym okresie Rattanakosin; jego rola jako miejsca królewskich kremacji wyjaśnia jego dawną nazwę, Thung Phra Men, co oznacza „królewskie pole kremacyjne”.

Budowę merumatu do kremacji królewskiej datuje się na okres Ayutthayi, kiedy wierzenia hinduistyczne zostały przejęte przez Imperium Khmerów. Kierując się hindusko-buddyjską ideologią boskiego panowania, wierzono, że król jest półboski, a merumat symbolizuje górę Meru, centrum wszechświata, na szczycie którego leży siedziba bogów, do której król powróci po śmierci.

Najwcześniejszy merumat wzniesiono prawdopodobnie za panowania króla Prasata Thonga (1629–1656) i wzorowano się na Angkor Wat. Merumat z okresu Ayutthaya były gigantycznymi konstrukcjami. Ten zbudowany dla króla Narai (zm. w 1688 r.) miał wysokość 3 senów (60 sążni), czyli 120 metrów według współczesnych przeliczników. Pomimo zwykłego tłumaczenia merumatu jako „stosu pogrzebowego”, w rzeczywistości była to konstrukcja głównie dekoracyjna, w której mieścił się znacznie mniejszy stos pogrzebowy. Merumat były zawsze konstrukcjami tymczasowymi, budowanymi specjalnie na potrzeby ceremonii i cechowały się wyjątkowym kunsztem najlepszych rzemieślników w królestwie.

Budowa merumatu często trwała miesiące, jeśli nie lata. To, w połączeniu z faktem, że kremacja musiała odbywać się w porze suchej, częściowo przyczyniło się do praktyki długiego oczekiwania przed kremacją. Często, zanim merumat lub mężczyzna został ukończony, był on używany do wielu kremacji, ponieważ miało miejsce wiele zgonów królewskich.

Praktykę budowania bardzo dużych merumatów ostatni raz widziano na pogrzebie króla Mongkuta (Rama IV, zm. 1868). Jego następca, król Chulalongkorn, wyraził swoją niechęć do marnowania pracy i pieniędzy i nakazał zamiast tego zbudować prostą konstrukcję do jego kremacji. Od tego czasu w królewskich pogrzebach stosowano uproszczone projekty merumatów i mężczyzn , a obecnie terminy te są używane jedynie w celu rozróżnienia rangi zmarłego.

Po kremacji merumat, czyli ludzie, są demontowane, a komponenty i materiały są zwykle przekazywane świątyniom buddyjskim lub organizacjom charytatywnym. Na przykład do budowy szpitala Siriraj wykorzystano materiały pochodzące od ludzi księcia Siriraja Kakudhabhanda w 1888 roku.

Królewskie rydwany pogrzebowe

W trakcie budowy merumatu prowadzone są również prace restauratorskie i konserwacyjne mające na celu przygotowanie królewskich rydwanów pogrzebowych do procesji podczas ceremonii kremacji, a także odbywają się sesje próbne.

Przed kremacją

Na kilka dni przed ceremonią kremacji urzędnicy phusa mala usuną ciało z kotu , aby usunąć materiały użyte podczas sukam sop , i ponownie owiną ciało w nowy całun. W przeszłości częściowo rozłożone mięso również było usuwane i oddzielane od kości w celu oddzielnej kremacji, ale balsamowanie sprawiło, że proces ten stał się niepotrzebny. Materiały sukam sop wraz z płynami ustrojowymi zebranymi w tam phra buppho są poddawane kremacji podczas małej ceremonii zwanej thawai phloeng phra buppo. (Nie zrobiono tego w przypadku niedawnych pogrzebów królewskich, podczas których ciało umieszczano w trumnie; ostatni raz taka ceremonia miała miejsce przed królewską kremacją księżniczki Bejaratana w 2012 roku.)

Kot zostanie zaniesiony do merumatu lub mężczyzn w dniu ceremonii kremacji. Czasami jednak ciało może zostać faktycznie przeniesione z miejsca pochówku przed porankiem procesji, w ramach nieoficjalnego kroku, który nie jest częścią ceremonii. Odbywa się w nocy, nieco potajemnie, dlatego praktyka ta została nazwana lak sop (dosł. „kradzież ciała”). Odbywa się to z konieczności lub dla wygody, np. w przypadkach, gdy miejsce to znajduje się daleko od trasy procesji lub, w dzisiejszych czasach, gdy ciało składa się w trumnie, a nie w kotku . Jest to stara tradycja sięgająca czasów królów Ayutthayi, która pozwala zaoszczędzić czas na królewską procesję pogrzebową w ciągu kilku godzin.

Ceremonia kremacji

Królewskie ceremonie kremacyjne były wydarzeniami historycznie wyszukanymi i uroczystymi. Te dla króla trwały zwykle czternaście dni i nocy i obejmowały procesje z relikwiami Buddy, sztuczne ognie i dni uroczystości. Dziś trwa zwykle około pięciu dni i składa się głównie z procesji pogrzebowych wnoszących zwłoki królewskie do merumatu lub mężczyzn , kremacji oraz procesji zwracających skremowane szczątki i prochy do pałacu. W tej sekcji opisano obecne rytuały najwyższych rangą członków rodziny królewskiej (tych przetrzymywanych w Sanam Luang) i dla uproszczenia użycie merumatu odnosi się zarówno do merumatu, jak i do mężczyzn .

Procesje pogrzebowe

Końcowe obrzędy buddyjskie odbywają się wieczorem przed ceremonią kremacji. Następnego ranka kot niosący szczątki królewskie jest przenoszony do merumatu w serii procesji pogrzebowych.

W pierwszej procesji kot zostaje wniesiony na królewski palankin znany jako Phra Yannamat Sam Lam Khan. Następnie jest przenoszony z sali tronowej Dusit Maha Prasat, z Wielkiego Pałacu i na przód Wat Pho, gdzie zostaje przeniesiony do królewskiego rydwanu pogrzebowego (Maha Phichai Ratcharot lub Vejayanta Ratcharot).

Druga procesja – najbardziej wyszukana – następnie udaje się w kierunku Sanam Luang i wchodzi do niego, gdzie kot jest przekazywany albo ponownie Phra Yannamatowi Samowi Lam Khanowi, albo do królewskiego karety z bronią (w przypadku królów posiadających tytuł szefa sił zbrojnych lub członkowie rodziny królewskiej posiadający wysokie stopnie wojskowe w Królewskich Tajskich Siłach Zbrojnych , tradycja zapoczątkowana na życzenie króla Wadżiravudha w 1926 r.).

Następnie trzecia procesja trzykrotnie okrąża merumat w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, zanim kośa zostanie wniesiony do merumatu. Podczas procesji grana jest muzyka ceremonialna i salwy armatnie.

Kremacja

Gdy kośa jest wprowadzany na stos (znany jako chittakathan) w merumacie, zewnętrzna skorupa jest usuwana i zastępowana muszlą z rzeźbionego drzewa sandałowego znaną jako phra kośa chan (i/lub phra hip chan, jeśli zmarły został umieszczony w trumnie ). Odbywają się dalsze obrzędy buddyjskie, aż do wieczornej kremacji.

Podczas pierwszej kremacji, która jest pozorowanym ceremonialnym paleniem, król rozpala ogień kremacyjny i kładzie pierwszy dok mai chan — sztuczne kwiaty wykonane z drzewa sandałowego i używane ceremonialnie podczas kremacji. Pozostali goście poszli w ich ślady i jeden po drugim złożyli kwiaty. Rytuał powtarza się później w nocy, w mniejszej grupie gości, kiedy następuje właściwa kremacja. Przy pierwszym zapaleniu na polu Sanam Luang oddano salwę z 21 dział i salwę z trzech salw .

Pochówek szczątków i prochów

Dzień po kremacji odbywa się ceremonia, podczas której skremowane szczątki i prochy są przeglądane i umieszczane w mniejszych urnach. Szczątki (atthi) umieszcza się w małym kotu znanym jako phra kośa phra atthi, natomiast prochy (sarirangkhan) umieszcza się w urnie o bardziej okrągłym kształcie, zwanej pha-op.

Następnie są transportowani z powrotem do Wielkiego Pałacu w czwartej procesji, po porannym nabożeństwie i śniadaniu wydanym przez mnichów. Szczątki przeniesiono do Sali Tronowej Dusit Maha Prasat, natomiast prochy tymczasowo złożono w stupie Phra Si Rattana Chedi w Wat Phra Kaew.

Następnego dnia rano odprawiane są końcowe obrzędy buddyjskie w związku ze skremowanymi szczątkami, po czym kot zostanie przetransportowany na niewielką odległość do Sali Tronowej Chakri Maha Prasat, gdzie szczątki zostaną pochowane w piątej procesji. Szósta procesja niesie prochy królewskie do świątyni, gdzie zostaną pochowane, zwykle w Wat Ratchabophit, gdzie znajduje się cmentarz królewski , w przeciwieństwie do pięciu poprzednich procesji podczas obecnych pogrzebów królewskich, prochy są transportowane na miejsce pochówku królewskim samochodem z eskorta zapewniona przez 29. Szwadron Kawalerii Królewskiej Gwardii Konnej.

Uroczystości pozostałe

Rozrywki i przedstawienia teatralne odbywały się głównie podczas królewskich ceremonii kremacji, ale zostały przerwane podczas pogrzebu króla Chulalongkorna. Praktyka ta została wznowiona za namową księżniczki Sirindhorn podczas pogrzebu księżniczki matki Srinagarindry w 1996 roku.

Zgodnie z tradycją, pogrzeby królewskie ulegały zmianom i adaptacjom na przestrzeni lat. Od czasu pogrzebu króla Chulalongkorna znaczna część ceremonii została uproszczona, a rozwój balsamowania zmienił proces obchodzenia się z ciałami. Ostatnie zmiany wprowadzone pod koniec XX wieku obejmują transmisje telewizyjne na żywo z ceremonii, a także zwiększony udział społeczeństwa. Po raz pierwszy pozwolono społeczeństwu symbolicznie uczestniczyć w ceremonii królewskiej kąpieli przed portretami królewskimi podczas pogrzebu księżniczki matki Srinagarindry i pozwolono mu być współgospodarzami obrzędów pogrzebowych na pogrzebie księżniczki Galyani Vadhany w 2008 roku. Zachowano także phra kot chan królowej Rambai Barni i księżniczki Bejaratana, wraz z phra kot chan i phra hip chan księżniczki Matki Srinagarindry, księżniczki Galyani Vadhany i króla Bhumibola Adulyadeja, zamiast spalić na stosie. Podczas ceremonii kremacji księżniczki Galyani Vadhany wprowadzono piece elektryczne.

Podobne królewskie tradycje pogrzebowe obserwuje się w Kambodży i, historycznie, w Laosie , ponieważ kraje te historycznie dzieliły tę samą sferę kulturową co Tajlandia. W Kambodży zmarły król Norodom Sihanouk został poddany królewskiej kremacji w 2013 r., ponad 50 lat po ostatniej ceremonii. Ostatnią królewską kremacją, która miała miejsce w Laosie, była kremacja króla Sisavanga Vonga w 1961 r.; kraj został później przejęty przez komunistów, a jego ostatni król, Sisavang Vatthana, zmarł w niewoli.