Sŏn cz.1

Sŏn (선; szkoła sŏn 선종 sŏn chong) – koreańska medytacyjna szkoła buddyjska, będąca odpowiednikiem chińskiej szkoły chan, która mimo kilkusetletnich prześladowań przetrwała do czasów obecnych.

Wstępnie....

Koreański sŏn, chociaż został bezpośrednio przeniesiony z Chin, różni się zarówno od chińskiego chanu, jak i japońskiego zenu. Do lat 70. XX wieku był prawie w ogóle nieznany; Zachód poznawał zen poprzez Japonię i, nawet mimo zainteresowania Koreą w czasie Wojny koreańskiej, buddyzmem koreańskim właściwie nikt się nie interesował. Sytuacja zmieniła się w latach 70. XX wieku, kiedy do Stanów Zjednoczonych przybyli pierwsi mistrzowie sŏn: Sŭngsan, Kusan Suryŏn. Pojawili się także tacy wybitni znawcy koreańskiego buddyzmu i sŏnu jak Robert E. Buswell Jr, Lewis R. Lancaster i Becky Bernen.

Ogólne cechy sŏnu

Tradycyjna niechęć do czytania i recytowania sutr praktykowanego w szkołach doktrynalnych. Wynikało to po części z analfabetyzmu większości mnichów koreańskich. Samowystarczalność górskich klasztorów sŏn; mnisi uprawiali pola na swoje utrzymanie (zgodnie z regułą Dzień bez pracy jest dniem bez jedzenia).

Z dziewięciu głównych szkół sŏn aż osiem pochodziło z linii mistrza chan Mazu Daoyi a tylko jedna z Shitou Xiqiana, który jednak tak jak i Mazu podkreślał niewerbalne metody urzeczywistnienia chanistycznego.

Ponieważ od XIV do XX wieku sŏn (i w ogóle buddyzm) był prześladowany przez konfucjanistów przetrwały jedynie klasztory w niedostępnych górach i samowystarczalne. Z tego powodu mnichami byli najbardziej zahartowani, zdeterminowani i oddani praktyce ludzie. Dlatego też właściwie nie ma literackich historii sŏnu jak w Chinach. Prawie cała tradycja była przekazywana ustnie. Z tej przyczyny linie przekazu Dharmy, jeśli w ogóle istnieją, są niejasne i niepewne.

Regularne odbywanie 3-miesięcznych odosobnień medytacyjnych w klasztorach w okresie zimowym i letnim. Niezwykle częste odbywanie indywidualnych odosobnień medytacyjnych trwających nawet do 6 lat. Z powodu odosobnienia klasztorów sŏn miały one niewielki kontakt ze społeczeństwem, co nadało mocny taoistyczny, a nawet szamanistyczny charakter.

Postacie mistrzów sŏn: mędrców i czasami zarazem ekscentryków zostały włączone do folkloru koreańskiego. Mistrzowie sŏn nie pełnili tylko funkcji nauczycieli mnichów, ale również służyli pomocą i radą w rozwiązywaniu normalnych życiowych problemów Koreańczyków. Z powodu prześladowań i owego odosobnienia centrów praktyki sŏn, koreański sŏn jako jedyny zachował pierwotną spontaniczność, ludyczność, a nawet rustykalność. Brak podziału sŏnu na szkoły caodong i linji (jak w Chinach), czy sōtō, rinzai i ōbaku (jak w Japonii). Mimo owej niechęci do sutr, sŏn (jak i cały buddyzm koreański) wykazywał silne tendencje synkretyczne, co doprowadziło do zjednoczenia szkoły sŏn ze szkołami doktrynalnymi pod nazwą chogye. Sŏn nie miał prawie żadnego wpływu na kulturę Korei. Sŏn (i w ogóle buddyzm koreański) w początkowym okresie miał bardzo słabe związki ze zwykłymi ludźmi (był traktowany jako jeden z właścicieli ziemskich) i nie wypracował z ich strony prawdziwego poparcia. Obecnie właściwie wszystkie wielkie klasztory są klasztorami z synkretycznym buddyzmem; klasztory nauczające tylko sŏnu są z reguły mniejsze.

Koreański sŏn a chiński chan

Chiński chan został wprowadzony do Korei jeszcze przed Szóstym Patriarchą Huinengiem (638–713). Monastycyzm koreański zachował ortodoksyjną chińską tradycję mocnej i wytrwałej praktyki i całkowite oddanie rygorystycznemu życiu najwcześniejszych wspólnot chan w Chinach.

W koreańskim sŏnie nigdy nie doszło do intelektualizacji pracy z konganami, co stało się jedną z przyczyn upadku chanu w Chinach i głębokiego kryzysu w zen japońskim.

Koreański sŏn a japoński zen

W stosunku do samurajskiego zenu japońskiego, sŏn jest mniej formalny, bardziej rustykalny, spontaniczny i zdecydowanie bliżej oryginalnej tradycji chińskiego chanu z epoki Tang (618–907). Podczas gdy japoński zen zajmował się rozważaniami estetycznymi, sŏn pozostał naturalny i bezpretensjonalny, nie zajmując się intelektualnymi zabawami, które podcięły japoński zen.

Koreański sŏn nigdy nie był związany z ośrodkami władzy, czy z jakąś specyficzną klasą społeczną, przeciwnie do zenu, który stał się religią samurajów z Kamakury.

Sŏn zachował rygoryzm monastycznego życia; mnisi żyją w celibacie i Dharma jest przekazywana z mistrza-mnicha na ucznia-mnicha, a nie jak w Japonii, gdzie żonaty rōshi przekazuje ten już najczęściej tylko honorowy tytuł i świątynię swojemu synowi.