Konbanwa,
Mały przegląd - Zacznijmy od:
1. Sutry (sanskryt
- księga/pismo, pali - Sutta) to nazwa religijnych ksiąg buddyjskich
lub hinduskich. W buddyzmie sutry zawierają nauki Buddy: jego wykłady,
dyskusje z uczniami i słuchaczami.
Termin ten odnosi się również
do późniejszych pism dotyczących ważnych nauk, autorstwa uznanych
nauczycieli; czasem by odróżnić sutrę Buddy od tekstu nauczyciela, ów
tekst był nazywany siastrą.
Nowe
teksty zapewne wzięły swój początek z wizyjnych doświadczeń pewnych
mnichów. Nowe sutry stały się tak cenne, że mimo dominującego statusu
dzieł kanonicznych, postanowiono je spisać, co było nietypowym
przedsięwzięciem. Owe sutry otoczone były ogromną czcią - mawiano
wtedy,że wiele z nich zostało ukrytych przez Buddę aż do nastania
odpowiedniej chwili na ich rozpowszechnienie. Spisane w dialekcie
średnioindoaryjskim oraz sanskrycie, całościowo określane są jako sutry
mahajany. Z czasem owe sutry zyskały nową pozycję i stały się podstawą
całkowicie nowych nauk. Niektóre z nich opierały się jedynie na
poszczególnej sutrze lub zbiorze sutr. Do dziś zachowało się ok. 600 z
nich, pomimo że nigdy zie zostały one usystematyzowane w spójną szkołę.
Wśród wielu znanych sutr mahajany znajdują się te, które dały początek
całym szkołom czy sektom.
Tłumaczenia:
Tripitaka
- Pierwsze sutry buddyjskie zostały spisane w języku pali. Część z
nich, jako zapis nauczania Buddy, weszła w skład oficjalnego kanonu pism
(Tripitaka), natomiast część obejmująca głównie komentarze, już nie.
Vinaja Pitaka
- W buddyzmie mahajana głównym językiem w jakim zapisywano sutry był
sanskryt. Spora część pism została przetłumaczona z Tripitaki. Vinaja
Pitaka (pitaka znaczy kosz) została praktycznie bez zmian (dodano tylko
komentarze).
Sutta Pitaka (Agama Pitaka)
- została przetłumaczona dość swobodnie (przeważnie sutry były dłuższe
niż w oryginale palijskim). Buddyści mahajany posługiwali się inną nazwą
tego kosza, mianowicie Agama Pitaka co znaczy "kosz wypowiedzianych
słów".
Abhidhamma Pitaka
- nie ma swojego odpowiednika w sanskrycie. Powodem tego jest jego
późny czas powstania Abhidhamma (ok. 250 roku p.n.e) -- wówczas od ok.
100 lat buddyzm mahajana rozwijał się niezależnie.
Ważniejsze sutry mahajany (wybrane):
- Sutra Diamentowa
- Sutra Mahapradżniaparamity
- Sutra Serca
- Sutra Surangama
- Sutra Lankavatara
- Sutra Lotosu
- Sutra Parinirwany
- Sutra Avatamsaka
- Sanghata Sutra
2. Śastra - to tekst,
który objaśnia i rozwija jakiś temat. Stanowiły one inspirację dla
poetów i nauczycieli poszczególnych szkół; występują w każdej formie
buddyzmu i są częścią tradycji buddyjskiej. Zawierają one objaśnienia,
rozważania, literaturę i poezję a spisane są przeważnie w pali,
sanskrycie, chińskim, japońskim i tybetańskim.
3. Kanony - ogólnie przyjęta zasada, wzór, reguła, norma. Wyróżniamy:
- kanon buddyjski / palijski
- Zgodnie z przekazami, Kanon powstał w okresie pierwszego soboru. Od
tamtego czasu nauki Buddy były głoszone ustnie, w rozmaitych dialektach,
dopóki przekaz nie został spisany. Kanon należy on do szkoły therawady
(spisany został w I wieku p.n.e.) i przedstawia najwcześniejszy buddyzm,
jaki znamy.
Podzielany jest na "trzy kosze", po palijsku
Tipitaka a w sanskrycie Tripitaka. Sama nazwa "Trzy Kosze" pochodzi od
pojemników, w których gromadzono rękopisy pisane na liściach
palmowych.Podzielony jest na:
- pisma określające reguły zakonne - Vinajapitaka
- nauki - Suttapitaka (Sutrapitaka)
- mowy i objaśnienia w kwestiach doktryny buddyjskiej - Abhidharmapitaka
Ta
ostatnia część jest dość wątpliwa i brak jej było w pierwszej wersji
kanonu, niestety niezachowanej do dziś. Z Suttapitaki wiemy, że Budda
nie uznawał rozważań metafizycznych i zawsze mówił: "Tak jak ocean ma wszędzie smaksoli, tak moja nauka ma zawsze smak wyzwolenia".
Odmawiał odpowiedzi na pytania: czy ten świat jest stworzony, czy
wieczny; czy istnieje Bóg, czy też nie istnieje itp. Kanon nigdy nie był
tłumaczony na języki lokalne.
- kanon chiński -
Spisywano go bardzo długo. Proces ten obejmował różne etapy, podczas
których odmiennie klasyfikowano tłumaczone teksty na język chiński.
Podczas prac trwających
ok 1000 lat, usunięto wiele tekstów, które
uznano za apokryfy. Do tego doszła olbrzymia ilość tekstów stworzonych
przez wykształconych i pełnych inspiracji chińskich mnichów i mniszek.
Jednym ze skutków tak długotrwałego procesu było kilkakrotne
przetłumaczenie tych samych tekstów. W tekstach tych użyto np. różnych
transliteracji (czyli przedstawienia odpowiednika brzmieniowego wyrazu
sanskryckiego w języku chińskim, np. dharani jako tuoluoni) tych samych
terminów itd. W miarę wzrostu liczby tłumaczeń, w celu ułatwienia
poruszania się potencjalnym czytelnikom wśród olbrzymiej ilości
literatury, mnisi chińscy zaczęli tworzyć katalogi przetłumaczonych
tekstów. Z reguły podawano nazwiska tłumaczy i tytuły tłumaczonych
tekstów. Prace zakończono w 971 i w tym też roku rozpoczęto
przygotowania do pierwszego wydania Kanonu Chińskiego ( trwały one do
983 r.). Ukazało się w tamtym czasie 1076 tekstów wydrukowanych na 130
tyś. drewnianych matryc ( które zachowały się do dziś i znajdują się w
świątyni Haein) a kopie dzieła przesłano do najważniejszych świątyń. Po
pierwszym wydaniu nastąpiły kolejne, oż do współczesnej wersji,
opublikowanych w Japonii w pierwszej połowie XX w.
- kanon tybetański - składa się z dwóch wielkich zbiorów:
a) Kandżur/Kanjur - spisano w nim wszystkie nauki Buddy przetłumaczone na tybetański
b)
Tandżur/Tanjur - zawierający komentarze mistrzów buddyjskich ze
starożytnych Indii oraz traktaty z dziedziny logiki, medycyny,
astrologii i gramatyki.
Zbiory te powstawały przez stulecia, lecz
dopiero w XIII w. uczeni zaczęli studiować, klasyfikować i gromadzić
największe, dostępne piśmiennictwa buddyjskiego. Wynikiem ich wysiłku, w
której najbardziej zasłużył się Buton, przełożony klasztoru w Shalu i
autor historii buddyzmu w Tybecie, były dwa zbiory nauk Buddy, wydane w
XIV w. W późniejszym okresie uzupełniano je o inne pisma.
ja ne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz