2 cze 2012

Podział tekstów buddyjskich cz.1

Konbanwa,
Mały przegląd - Zacznijmy od:

1. Sutry (sanskryt - księga/pismo, pali - Sutta) to nazwa religijnych ksiąg buddyjskich lub hinduskich. W buddyzmie sutry zawierają nauki Buddy: jego wykłady, dyskusje z uczniami i słuchaczami.

Termin ten odnosi się również do późniejszych pism dotyczących ważnych nauk, autorstwa uznanych nauczycieli; czasem by odróżnić sutrę Buddy od tekstu nauczyciela, ów tekst był nazywany siastrą.

Nowe teksty zapewne wzięły swój początek z wizyjnych doświadczeń pewnych mnichów. Nowe sutry stały się tak cenne, że mimo dominującego statusu dzieł kanonicznych, postanowiono je spisać, co było nietypowym przedsięwzięciem. Owe sutry otoczone były ogromną czcią - mawiano wtedy,że wiele z nich zostało ukrytych przez Buddę aż do nastania odpowiedniej chwili na ich rozpowszechnienie. Spisane w dialekcie średnioindoaryjskim oraz sanskrycie, całościowo określane są jako sutry mahajany. Z czasem owe sutry zyskały nową pozycję i stały się podstawą całkowicie nowych nauk. Niektóre z nich opierały się jedynie na poszczególnej sutrze lub zbiorze sutr. Do dziś zachowało się ok. 600 z nich, pomimo że nigdy zie zostały one usystematyzowane w spójną szkołę. Wśród wielu znanych sutr mahajany znajdują się te, które dały początek całym szkołom czy sektom.

Tłumaczenia:
Tripitaka - Pierwsze sutry buddyjskie zostały spisane w języku pali. Część z nich, jako zapis nauczania Buddy, weszła w skład oficjalnego kanonu pism (Tripitaka), natomiast część obejmująca głównie komentarze, już nie.
Vinaja Pitaka - W buddyzmie mahajana głównym językiem w jakim zapisywano sutry był sanskryt. Spora część pism została przetłumaczona z Tripitaki. Vinaja Pitaka (pitaka znaczy kosz) została praktycznie bez zmian (dodano tylko komentarze).
Sutta Pitaka (Agama Pitaka) - została przetłumaczona dość swobodnie (przeważnie sutry były dłuższe niż w oryginale palijskim). Buddyści mahajany posługiwali się inną nazwą tego kosza, mianowicie Agama Pitaka co znaczy "kosz wypowiedzianych słów".
Abhidhamma Pitaka - nie ma swojego odpowiednika w sanskrycie. Powodem tego jest jego późny czas powstania Abhidhamma (ok. 250 roku p.n.e) -- wówczas od ok. 100 lat buddyzm mahajana rozwijał się niezależnie.

Ważniejsze sutry mahajany (wybrane):
  •     Sutra Diamentowa
  •     Sutra Mahapradżniaparamity
  •     Sutra Serca
  •     Sutra Surangama
  •     Sutra Lankavatara
  •     Sutra Lotosu
  •     Sutra Parinirwany
  •     Sutra Avatamsaka
  •     Sanghata Sutra
2. Śastra - to tekst, który objaśnia i rozwija jakiś temat. Stanowiły one inspirację dla poetów i nauczycieli poszczególnych szkół; występują w każdej formie buddyzmu i są częścią tradycji buddyjskiej. Zawierają one objaśnienia, rozważania, literaturę i poezję a spisane są przeważnie w pali, sanskrycie, chińskim, japońskim i tybetańskim.

3. Kanony - ogólnie przyjęta zasada, wzór, reguła, norma. Wyróżniamy:

- kanon buddyjski / palijski -  Zgodnie z przekazami, Kanon powstał w okresie pierwszego soboru. Od tamtego czasu nauki Buddy były głoszone ustnie, w rozmaitych dialektach, dopóki przekaz nie został spisany. Kanon należy on do szkoły therawady (spisany został w I wieku p.n.e.) i przedstawia najwcześniejszy buddyzm, jaki znamy.

Podzielany jest na "trzy kosze", po palijsku Tipitaka a w sanskrycie Tripitaka. Sama nazwa "Trzy Kosze" pochodzi od pojemników, w których gromadzono rękopisy pisane na liściach palmowych.Podzielony jest na:
- pisma określające reguły zakonne - Vinajapitaka
- nauki - Suttapitaka (Sutrapitaka)
- mowy i objaśnienia w kwestiach doktryny buddyjskiej - Abhidharmapitaka

Ta ostatnia część jest dość wątpliwa i brak jej było w pierwszej wersji kanonu, niestety niezachowanej do dziś. Z Suttapitaki wiemy, że Budda nie uznawał rozważań metafizycznych i zawsze mówił: "Tak jak ocean ma wszędzie smaksoli, tak moja nauka ma zawsze smak wyzwolenia". Odmawiał odpowiedzi na pytania: czy ten świat jest stworzony, czy wieczny; czy istnieje Bóg, czy też nie istnieje itp. Kanon nigdy nie był tłumaczony na języki lokalne.

- kanon chiński - Spisywano go bardzo długo. Proces ten obejmował różne etapy, podczas których odmiennie klasyfikowano tłumaczone teksty na język chiński. Podczas prac trwających ok 1000 lat, usunięto wiele tekstów, które uznano za apokryfy. Do tego doszła olbrzymia ilość tekstów stworzonych przez wykształconych i pełnych inspiracji chińskich mnichów i mniszek. Jednym ze skutków tak długotrwałego procesu było kilkakrotne przetłumaczenie tych samych tekstów. W tekstach tych użyto np. różnych transliteracji (czyli przedstawienia odpowiednika brzmieniowego wyrazu sanskryckiego w języku chińskim, np. dharani jako tuoluoni) tych samych terminów itd. W miarę wzrostu liczby tłumaczeń, w celu ułatwienia poruszania się potencjalnym czytelnikom wśród olbrzymiej ilości literatury, mnisi chińscy zaczęli tworzyć katalogi przetłumaczonych tekstów. Z reguły podawano nazwiska tłumaczy i tytuły tłumaczonych tekstów. Prace zakończono w 971 i w tym też roku rozpoczęto przygotowania do pierwszego wydania Kanonu Chińskiego ( trwały one do 983 r.). Ukazało się w tamtym  czasie 1076 tekstów wydrukowanych na 130 tyś. drewnianych matryc ( które zachowały się do dziś i znajdują się w świątyni Haein) a kopie dzieła przesłano do najważniejszych świątyń. Po pierwszym wydaniu nastąpiły kolejne, oż do współczesnej wersji, opublikowanych w Japonii w pierwszej połowie XX w.

- kanon tybetański - składa się z dwóch wielkich zbiorów:
a) Kandżur/Kanjur - spisano w nim wszystkie nauki Buddy przetłumaczone na tybetański
b) Tandżur/Tanjur - zawierający komentarze mistrzów buddyjskich ze starożytnych Indii oraz traktaty z dziedziny logiki, medycyny, astrologii i gramatyki.

Zbiory te powstawały przez stulecia, lecz dopiero w XIII w. uczeni zaczęli studiować, klasyfikować i gromadzić największe, dostępne piśmiennictwa buddyjskiego. Wynikiem ich wysiłku, w której najbardziej zasłużył się Buton, przełożony klasztoru w Shalu i autor historii buddyzmu w Tybecie, były dwa zbiory nauk Buddy, wydane w XIV w. W późniejszym okresie uzupełniano je o inne pisma.

ja ne

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz