Gejsza
to artystka, ale by nią zostać potrzeba wiele lat nauki i wyrzeczeń, by
osiągnąć doskonałe opanowanie artystycznych umiejętności w każdej
dziedzinie nauczanej w Hanamachi. Niektórych nie będę opisywać (bo
był/będzie osobny artykuł) a innym przyjrzymy się bliżej. Podane
umiejętności, używa się w życiu codziennym, religijnym i kulturowym, ale
szczególną rolę nabiera ona w kręgach artystycznych, takich jak w
świecie kwiatów i wierzb czy w sztukach walki.
___________
Nauka obejmuje (dodatkowo nauka w gimnazjum, jeśli dziewczyna się jeszcze uczy):
+ ceremonia herbaciana (chadō) - zapraszam na osobne notki
+ sztuka poprawnego siadania - wprawdzie już ją opisałam, ale nie zaszkodzi przypomnieć^^ - Więc - kihontai (podstawowe formy) dzielą są na:
a) kihon no shisei , czyli podstawowe postawy (1. stanie, 2. siedzenie na krześle, 3. formalne siedzenie na podłodze – seiza i 4. półsiad na piętach i udach – kiza i sonkyo)
b) kihon no dosa , czyli podstawowe ruchy (1. wstawanie, 2. Siadanie, 3. Chodzenie,
4. Zwrot podczas stania, 5. Zwrot podczas chodzenia, 6. Zwrot podczas
klęczenia – hirakiashi, 7. Głęboki ukłon – rei, 8. Lekki ukłon – yu).
Większość
Japończyków odczuwa niewygodę w siedzenie. Mężczyznom wolno przyjmować
swobodną pozycję, natomiast kobieta może jedynie uklęknąć nieco
przechylona - tzn. wysuwając stopy spod pośladków lekko na bok. Gejsza
nie ma takiej możliwości - musi siedzieć prosto.
+ sztuka układania kwiatów - ikebana (kadō) (osobna notka)
+ etykieta Ogasawara
(zasady zachowania) - Pierwotnie termin ten określał zbiór zasad
postępowania samurajów. Jest on dość złożony i znaczy mniej więcej tyle,
co "maniery w czasie pokoju, strategia w czasie wojny". W miarę upływu
czasu zyskał on szerszą konotację i wskazywał dodatkowo na pewną
dyspozycję, stan umysłu podporządkowanego prawu i wcielającego prawo w
życie.
Etykieta nie jest niczym innym, jak szczerym i uprzejmym
uznaniem drugiego. Właściwe zachowanie polega na umiejętności
rozpoznania właściwych zachowań, które powinny zaistnieć w danym miejscu
i czasie. Zdaniem Japończyków jest to możliwe tylko wówczas, gdy
wszyscy respektują te same prawa i zasady. Zasady te, uwzględniają prawa
jednostki i wielość możliwych postaw, obowiązują w Japonii po dziś
dzień.
W Hanamachi gejsze przestrzegają je szczególnie. Niemal
za każdym razem, gdy gejsza wychodzi na spacer, do szkoły czy na
ozashiki, ma powody, by złożyć komuś wyrazy szacunku. Najczęściej robi
się to wobec okasan ochaya i nauczycielkom tańca. Innym przykładem
szacunku jest okres przed końcem roku. 13 grudnia (koto hajime -
"początek rzeczy") gejsze odwiedzają wszystkich nauczycieli i szefowe
herbaciarń, by zapewnić je o swoim szacunku ( najczęściej robią to w
grupie ^^). Każda kobieta zanosi do domu specjalne dziękczynne danie kagami mochi
(są to 2 połączone kule, zrobione z ryży i małej cytrynki.^^). Mochi
wystawia się wewnątrz domu na specjalnych postumentach. Przez całe
popołudnie szefowe ochaya przyjmują gejsze u siebie i zobowiązane są one
do jak najbardziej oficjalnego pokłonu. Podczas składania życzeń
dochodzi też do wymiany podarunków. Nauczycielki tańca na każdy nowy rok
rozdają nowy wachlarz, który jest dopasowywany do rangi danej
uczennicy.
Potem przypada świąteczne przygotowanie do Nowego
Roku - echem tej ceremonii są dziś specjalne podziękowania składane na
początku każdego miesiąca, w domu który ją sponsorował. Generalna zasada
brzmi - im okazja jest ważniejsza i bardziej oficjalna, tym później
odwiedza się dany dom. Do innych okazji zalicza się zmianę statusu na
wyższy poziom w hierarchii. Jednakże pozdrowienia przedstawione powyżej
to nie wszystko - istotne tu są też podziękowania za trud i poświęcenie
włożone w kształcenie gejszy, wobec okasan okiya oraz w innych losach
życiowych; jak np pogrzeb. Odpowiedniej postawy gejsze uczą się w
zasadzie od starszych koleżanek np. podczas jedzenia czy picia w
towarzystwie klienta. Każde słowo czy też gest i zachowanie wynika z
obowiązującej je normy.
Świat gejsz jest jedną z niewielu
społeczności, które znacząco przywiązują role do tradycyjnych wartości
moralnych, takich jak: obowiązek i grzeczność. Wszelkie postawy oceniane
są w kontekście on i giri.
Wiele młodych gejsz, uznaje je trochę za staroświeckie i ograniczające
swobodę działania. Natomiast z gejszami starszej daty jest odwrotnie,
ponieważ uczono je innej wartości, obowiązującej wcześniej. I choć
poglądy się różnią odnośnie tych pojęć między pokoleniami, to nie
stanowi to "niezgody" w Hanamachi. Praktykantka zaczynająca dopiero
pierwsze kroki, ignorującą je, naraża się na niezaakceptowanie jej przez
społeczność. Na szczęście większość z nich uważa to za pozytywny aspekt
życia gejszy. Dla tego też słyszy się, że wykształcenie i życie w
świecie kwiatów i wierzb jest bardzo surowe. Surowość tu jest niezbędna,
ponieważ gdyby jej nie było, w chwili obecnej nie było by już żadnej
gejszy. To na jest tu największym czynnikiem, który czyni z gejszy
prawdziwą artystkę. Na tym właśnie m.in. polega trening - ćwiczenie
charakteru. Najpierw trzeba go złamać a następnie ukształtować od
podstaw.
Innym czynnikiem jest tu dyscyplina, która jest
nierozłącznie związana z byciem gejszą. Dziedziny sztuki, którymi
zajmują się gejsze, to najczęściej tradycyjny taniec i muzyka.
Tradycyjny jest też sposób ich kształcenia.Polega on na całkowitym
podporządkowaniu się ucznia nauczycielowi ( dlatego też przed
rozpoczęciem zajęć, każda z nich wyciąga przed siebie wachlarz i się
kłania - wtedy można zacząć lekcje. Wachlarz to symbol - oznacza on
gotowość i wolę oderwania się od świata zewnętrznego i wkroczenie świat
muzyki i tańca). W dawnych czasach w szkołach gejsz panowała bardzo
surowa dyscyplina. Nierzadko nauczyciel uderzył uczennicę, która nie
umiała poprawnie wykonać zadanej pracy, a nawet tę która tę sztukę łatwo
przyswajała - po to tylko, by wykonała ją jeszcze lepiej. Innym
skutecznym zabiegiem (która bywa i obecnie czasem stosowna) jest
warknięcie budzące strach otome!. Zajęcia wtedy zostają przerwane, wzywa się okasan okiya i dziewczynę na pewien czas zostaje zawieszona.
Tak
więc jak tu widzicie - dyscyplina jest konieczna do nabycia
technicznej biegłości w danej formie artystycznej. Gejsze są czymś
więcej niż tylko strażniczkami tradycyjnej sztuki. Na przyjęcia nie
ubierają się tuż przed a rozmowy z klientami stanowią najbardziej
widoczną część ich profesjonalnego życia. To, co gejsza wnosi, jest
widoczne tylko i wyłącznie w Hanamachi ( a nie nikomu innemu spoza kręgu
wzajemnych znajomości)
+ kaligrafię (shodō) i literaturę klasyczną - dowiecie się w kolejnych notkach ^^
+ taniec klasyczny (poszczególne style), śpiew (m.in. kouta i nagauta) oraz gry na tradycyjnych instrumentach muzycznych
+ sztuka konwersacji (wajutsu) i wysławiania się (wbrew pozoru, to nie takie proste, jeśli chce się utrzymać standardy)
+ sztukę poruszania się, nalewania sake (j.w. - trzeba wiedzieć jak to robić)
+ dialekt gejsz (m.in.
dla regionu Kyoto - Kansai) - opanowanie japońskiego języka
literackiego, który znacznie odbiega od mowy potocznej, jest oznaką i
gwarancją osiągnięcia przez gejszę stosownego stopnia wykształcenia.
*przykłady zwrotów:
- - Proszę wejść - Dozo O-hairi O
- - Dziękuję (używane też w formie przepraszam) - Ookini
- - Tak - hei
- - A więc... - sore de
- - Przepraszam - Shitsurei itashimasu
- - Dziękujemy za przybycie - O-Koshi Itadaki Arigato gozaimasu
- - Minarai dosu e. Yoroshu otanmoshimasu. - Jestem nowicjuszką. Proszę o łaskawe przyjęcie.
- - czas. "Być" - dosu
- - dziękuję za poprzedni dzień, matko. Proszę pamiętaj o mnie. - Senjitsu wa ookini, okasan. Yoroshu otanomoshimasu.
- - wszystkiego najlepszego - omedetosan dosu
- - bardzo - erai
- - Dziś wieczorem jest przejęcie z klientem - Konban, ozashiki ga kakaru
- - czekajcie ! - ohika-enas`te/ ohikaeyasu
+ czyszczenie popielniczek
+ malarstwo
+ umiejętne nakładanie makijażu, dodatków do włosów i ubioru (kimon) na różne okazje
+ poprawne rozsuwanie fusumy i wejście do pomieszczenia
_______________
Nauka:
Zajęcia
w szkołach, rozpoczynają się między godziną 9-11 rano i trwają do
godziny 14-15 (zależy od danej szkoły) popołudniu. Te, które przyjdą
pierwsze dostaną najlepszych nauczycieli. Zajęcia odbywają się w dużych
salach wykładanych tatami. Po przyjściu na zajęcia, obchodzą je i witają
swoje starsze koleżanki. Każde zachowanie uczennicy, tj. rozsuwanie
drzwi, zwracanie się do starszych sióstr, wchodzenie do klasy i
opuszczanie jej, traktowane jest jako istotna część jej kształcenia i
jest pilnie obserwowane.
Lekcje odbywają się dla kilku uczennic
indywidualnie w miarę potrzeb lub grupowo (jeśli zbliża się jakiś np
festiwal), te które wykazują słaby postęp lub nie wkładają w wykonywane
czynności wysiłku i chęci, zmuszane są do ćwiczenia indywidualnie w
swoim wolnym czasie.
Jeszcze do końca lat 60’XX w. maiko, które
nie robiły wystarczających postępów w nauce tańca lub innych
artystycznych umiejętnościach, zmuszane były przez swoje starsze siostry
do żmudnych i ciężkich ćwiczeń w ogrodzie, była to jedna z
najpowszechniejszych metod nauczania - kangeiko
(lekcje na zimno) - polegała ona na tym, że zimą zmuszano dziewczęta do
ćwiczenia gry na shamisenie na świeżym powietrzu. Grały one tak długo,
aż palce zaczynały krwawić, a głos stawał się zachrypnięty. Nie
korzystały z nut, musiały się uczyć gry ze słuchu. Za każdy błąd,
dziewczyna była karana - była bita plektronem po głowie lub rękach. Tak
samo odbywało się z lekcjami tańca - karą było uderzenie wachlarzem
przez nauczyciela. Dzisiaj nie stosuje się takich praktyk. W Japonii
uważa się, że najlepszym wiekiem na rozpoczęcie życia artystycznego jest
6 lat, 6 miesięcy i 6 dni. Oparte jest to na przekonaniu, że sztukę
przyswaja się nie tylko poprzez teorię, ale również po przez praktykę.
_______________________________
A
więc jak widzicie - bycie gejszą wcale nie jest takie proste i łatwe
jak niektórzy by mogli sądzić. I tym sposobem kończymy już dzisiejszą
notkę ;)
ja ne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz