O damach dworu na dworze w Heian cz. 5 - Menoto

Konnichiwa,

Menoto (omo, chiomo) czyli mamka zajmowała szczególne miejsce pośród dam dworu. W dawnej Japonii oprócz sprawowania opieki nad powierzonym dzieckiem, mamki zajmowały się także jego edukacja. W związku z tym, ich pozycja było wyjątkowo ważna.

Przy narodzinach, asystowały 4 kobiety. Pierwsza z nich to chiomo. Kolejna, yuomo, zanurzała noworodka w ciepłej wodzie. Trzecia z nich, iikami, rozgryzała ryż, by następnie nakarmić nim dziecko. Do obowiązków yue, należała zaś kąpiel noworodka. Zwyczaj ten sprawowano na dworze Yamato. Późniejsze regulacje (kodeksy Taiho i Yoro ritsuryo) sprecyzowały pozycje menoto.

Cesarskim dzieciom i wnukom przysługiwały mamki z urzędu (miomo). Cesarskim synem (córką) opiekowały się 3 mamki, wnukiem zaś 2. mamki opiekowały się chłopcami do 13 roku życia, po tym okresie przechodzili oni pod skrzydła męskich nauczycieli - wychowawców. Dziewczynkom, mamka towarzyszyła również w dorosłym życiu, wytwarzając miedzy nimi szczególne więzi, uczyły je a także były dla nich wsparciem.

Na początku epoki Heian zaczęto nadawać mamkom książęce imiona cesarzy. Biorąc pod uwagę fakt, ze cesarskimi dziećmi zajmowały się trzy mamki, tylko ta o najwyższej randze i wywodząca się z odpowiedniego rodu, miała ku temu prawo by nosić imię swego podopiecznego. Później na skutek przemian, zwyczaj ten uległ zapomnieniu. Gdy ich podopieczni byli niesforni, lub tez zrobili coś niewłaściwego, mamki nie wahały się ich karcić. Mogła sobie sobie pozwolić na takie zachowanie iz było ono dzieckiem pary cesarskiej, wiec w gruncie rzeczy było to nawet wskazane.

Pozycja mamek należała do bardzo wysokich. Wprawdzie żaden z kodeksów tego nie określał, wraz ze wzrostem autorytetu menoto, do pełnienia tej funkcji były wybierane kobiety o coraz wyższej randze. Od drugiej polowy XI w. mamkami zostawały żony arystokratów o najwyższych rangach. Cieszyły się one takim szacunkiem, ze czasem w imieniu głównej żony lub swego pana zarządzały domostwem i innymi damami. Takim samym szacunkiem cieszyli się także mężowie oraz dzieci mamek. Mąż mamki także pełnił funkcje menoto i bardzo często pełnił służbę w tym samym domu.

Mamki jako damy dworu, miały przydzielone własne pokoje a ich dzieci (menotogo), najczęściej towarzyszyły im w miejscu służby.

O roli mamek w życiu arystokratów można znaleźć, wiele przykładów, w ówczesnej literaturze. I tak w Makura no soshi Sei Shonagon można znaleźć fragment opisu żartu jaki miała w udziale mamka Shigeko i jej podopieczni dwunastoletni wtedy Ichijo i Teishi. Otóż rzeczona dama otrzymała od nich list w postaci wiersza pełen krytyki, dotyczący jej stroju. Dama myśląc iż wiersz był od radcy stanu, wystosowała odpowiedz jak i postanowiła porozmawiać o tym z cesarzem i cesarzową. Po pokazaniu owego "listu", para cesarska stwierdziła, iż na pewno jego autorem nie był radca stanu i gdy tak że sobą rozmawiali, "sprawca" wyznał prawdę.

Na zakończenie cyklu, należy podkreślić iż wiedza o życiu dam dworu w epoce Heian, byłaby uboższa gdyby nie pisane przez nie pamiętniki i opowieści dworskie np. Konjaku monogatari.

Źródła te nie tylko dostarczają niezbędnych informacji, ale także mówią nam o całym dworskim społeczeństwie. Nie można zrozumieć jaka role pełniły wszystkie damy dworu, bez zrozumienia kultury dworskiej. Niezależnie od służby, damy dworu nie były tylko służącymi. Były one starannie wykształcone, znające się na poezji, muzyce, kaligrafii i komponowania perfum, idealnie wpasowały się w świat, który cenił kulturę i elegancje.

ja ne