Przegląd historyczny Malezji

Specyficzne położenie Malezji, na strategicznym szlaku morskim Azji Poludniowo-Wschodniej, w dużej mierze zadecydowało o burzliwych losach tych ziem, gdzie od wieków mieszały się różne wpływy i kultury. Na wstępie warto zaznaczyć, że „Malezja”, w sensie nazwy, to współczesny twór - powstały w drugiej połowie XX wieku. Mówiąc jednak o historii Półwyspu Malajskiego, pozwalamy sobie na taki skrót myślowy.

• Rdzenni mieszkańcy Malezji

Za pierwszych, autochtonicznych mieszkańców Półwyspu Malajskiego uznaje się negrytów – ludy koczownicze, trudniące się zbieractwem i myślistwem. Już w pierwszych wiekach naszej ery pojawili się tu także kupcy i osadnicy chińscy oraz hinduscy, silnie wpływając na kulturę i religię miejscowej ludności.

• Pierwsze królestwa Malezji

Zalążki państwowości malezyjskiej pojawiały się już w I tysiącleciu p.n.e., ale pierwsze znaczące królestwo powstało w północnej części Półwyspu Malajskiego w II wieku n.e. – było to hindusko-buddyjskie Królestwo Langkasuka, które istniało do około XV wieku.

Przez wiele wieków (ok. VII-XIV w.) Półwysep Malajski znajdował się pod wpływem silnych, sąsiednich imperiów, wywodzących się z Sumatry, Syjamu czy Jawy.

• Pierwsze państwo muzułmańskie

Około 1400 r. na obszarach dzisiejszego stanu Malakka powstało pierwsze, znaczące państwo muzułmańskie na Półwyspie Malezyjskim – Sułtanat Malakka. Można powiedzieć, że w XIV wieku islam po raz pierwszy ugruntował w Malezji swoją pozycję.

• Kolonizacja Półwyspu Malajskiego

Pierwszą europejską potęgą, jaka pojawiła się na Półwyspie Malajskim byli Portugalczycy, którzy w 1511 r. zdobyli Malakkę. Następnie, w 1641 r. pojawili się Holendrzy, a w końcu Brytyjczycy, którzy w 1786 r. zajęli Penang, a z czasem podporządkowali sobie wszystkie malajskie państewka. Pod panowaniem Brytyjczyków, którzy kontrolując malajską gospodarkę (bazującą głownie na kauczuku i cynie), zainicjowali napływ siły roboczej z Chin i Indii, narodziły się poważne konflikty społeczne pomiędzy ludnością miejscową, a napływową.

• Bitwa o Malaje

Jednym z bardziej przełomowych okresów w dziejach Malezji była bitwa o Malaje, stoczona pod koniec 1941 r. pomiędzy Japończykami a wojskami brytyjskimi i ich sojusznikami (w tym miejscowym, malajskim ruchem oporu). Japończycy pragnęli zdobyć ziemie bogate w cenne surowce naturalne oraz zapewnić sobie swobodę działań w cieśninie Malakka, gdzie żegluga była kontrolowana przez Brytyjczyków. Po kilkutygodniowych starciach ostateczne zwycięstwo odnieśli 31 stycznia 1942 r. Japończycy. Ta tzw. kampania malajska zakończyła brytyjską dominację na Półwyspie Malezyjskim, a późniejsza japońska okupacja stała się przyczyną znacznego rozwoju ruchów nacjonalistycznych.

• Federacja Malajów

Japońska okupacja trwała do 1945 r. W tym czasie Brytyjczycy potajemnie wspierali, szkolili i zbroili malezyjski ruch oporu. Powróciwszy do władzy w 1946 r., administracja brytyjska utworzyła Związek Malajski, który jednak, w efekcie sprzeciwu lokalnych mieszkańców, w 1948 r. został przekształcony w Federację Malajów. Federacja znajdowała się pod protektoratem brytyjskim aż do uzyskania niepodległości 31 sierpnia 1957 roku.

• Niepodległe państwo

Stolicą niepodległego państwa zostało Kuala Lumpur, a pierwszym malezyjskim premierem – Tunku Abdul Rahman. W 1963 r. Federacja Malajów zmieniła nazwę na Malezję. W tym samym roku do Federacji przystąpił Singapur oraz Sabah i Sarawak na Borneo. Singapur odłączył się od Malezji w 1965 r., by stać się suwerennym państwem.

Rządy we współczesnej Malezji sprawuje król (wybierany spośród 9 sułtanów), dwuizbowy parlament (władza ustawodawcza) i rząd (władza wykonawcza) z premierem na czele (mianowanym przez króla). Poszczególne stany są autonomiczne (za wyjątkiem spraw polityki zagranicznej, oświatowej czy obronnej), zarządzane przez sułtanów. Językiem urzędowym jest malajski, ale bardzo popularny jest również angielski. Kraj nadal pozostaje wielokulturowy, co jest jego wizytówką (mieszają się tu wpływy malajskie, chińskie, indyjskie, indonezyjskie, a także europejskie – portugalskie, holenderskie i brytyjskie). Choć jest to kraj nowoczesny i postępowy, w polityce wciąż widoczna jest znacząca dominacja dość konserwatywnej kultury muzułmańskiej.