O damach dworu na dworze w Heian cz.2 Ue no nyōbō

No to czas na drugą część mini serii. Ue no nyōbō, czyli damy dworu służące cesarzowi.

W poprzedniej części omówiłam ogólny zarys - natomiast teraz zajmiemy się szczegółami.

Ośrodkiem życia dworskiego był cesarz i jego rodzina. Cesarzowi usługiwało bardzo dużo osób, nie tylko damy dworu, ale również urzędnicy dworscy. Kodeksy Taihō ritsuryō z 702 r. oraz Yōrō ritsuryō z 757 r. regulowały całą strukturę dworu. Zgodnie z ich postanowieniami cesarz mógł mieć 9 oficjalnych żon (podobnie w Chinach). Cesarskie żony i damy dworu otrzymywały pensję, w związku z czym można je ogólnie włączyć do grona ue no nyōbō.

Główna żona - cesarzowa (kisaki/kōgō) stała ponad prawem, dlatego nie została uwzględniona w kodeksach. Natomiast zostały wymienione pozostałe żony na 3 grupy (wg  hierarchii):

- 1 grupa (hi) - 2 żony, powinny wywodzić się z rodzin książęcych

- 2 grupa (bunin) - 3 żony, z 2 rodów najwyższej arystokracji mających co najmniej 3 rangę dworską

- 3 grupa (hin) - 4 żony - z rodów arystokracji wyższej.

___________

Obok tych urzędów (grup) funkcjonowały także urzędy pozakodeksowe (ryōge no kan). Gdy struktura administracyjna zaczynała szwankować, powoływano nowe urzędy i instytucje, do których należały stanowiska innych żon cesarza - nyōgo (garderobiane) oraz kōi (osobista służąca). Obie funkcje były bardziej znane pod wspólną nazwą miyasudokoro.

Urząd nyōgo został wprowadzony przez cesarza Kammu, ale ślad tego urzędu można znaleźć wcześniej za panowania cesarza Yuryaku. Początkowo miały one tylko 4 lub 5 ranę cesarską, jednak w później zastępowane były przez nyōgo.

Urząd hin został całkowicie wyparty przez nyōgo za panowania cesarza Sagi. Od panowania Nimmyō do Udy, wszyscy kolejni cesarze za główne żony mieli wyłącznie nyōgo. W związku ich pozycja wzrósł i taką damą dworu mogła być tylko córka ministra lub księcia krwi. Nyōgo miały bezpośredni dostęp do komnat i sypialni cesarza; pomagały w codziennych obowiązkach.

Z kolei urząd koi został powołany przez cesarza Junnę. One również miały dostęp do komnat i sypialni cesarza. Zajmowały jednak nieco niższą pozycję od nyōgo, ze względu na swoje pochodzenie . np były to córki urzędników prowincjonalnych (zuryō) o piątej randze dworskiej. Koi zajmowały się garderobą i strojami cesarza. Z czasem doszło do wewnętrznych podziałów, przez co funkcja koi w końcu zanikła, podobnie jak wiele innych urzędów pozakodeksowych.

___________

W rezydencji cesarza służyły wspomniane już wcześniej ue no nyōbō. Ich poprzedniczkami były urzędniczki nyokan. Nyokan, zgodnie obowiązującymi kodeksami, należały do Kōkyu Junishi (12 Urzędów Dworskich), zajmujących się wyłącznie sprawami związanymi z cesarzem. 

Kōkyu Junishi tworzyły:

- Urząd ds. kontaktów dworskich z otoczeniem (Naishi no tsukasa).

Pośredniczył w przekazywaniu informacji między cesarzem a Wielką Radą Stanu (Daijōken). Zatrudniał 110 urzędniczek powyżej 5 rangi.

- Urząd ds. majątku (Kura no tsukasa).

Chronił i strzegł skarbca cesarskiego oraz insygniów władzy.

Zatrudniał 17 urzędniczek co najmniej 3 rangi

- Urząd ds. korespondencji (Fumi no tsukasa).

Zajmował się biblioteką i korespondencją cesarską.

Zatrudniał 9 urzędniczek.

- Urząd ds. opieki zdrowotnej (Kusuri no tsukasa).

Czuwał nad zdrowiem rodziny cesarskiej.

Zatrudniał 7 urzędniczek.

- Urząd ds. ochrony osobistej cesarza (Tsuwamono no tsukasa)

Zarządzał i zajmował się uzbrojeniem.

Zatrudniał 9 urzędniczek.

- Urząd ds. ochrony pałacu (Mikado no tsukasa)

Strzegł i przechowywał klucze do wewnętrznej bramy Dairi.

Zatrudniał 15 urzędniczek.

- Urząd ds. ogrzewania pałacu (Tonomori no tsukasa)

Zapalanie latarni, dbanie o oświetlenie i ogrzewanie pałacu.

Zatrudniał 9 urzędniczek.

- Urząd ds. utrzymania porządku (Kanimori no tsukasa)

Zajmował się organizacją świąt i festiwali oraz utrzymaniem porządku.

Zatrudniał 13 urzędniczek.

- Urząd ds. gospodarki wodnej (Moitori no tsukasa).

Zarządzał składem lodu oraz dostarczał wodę pitną dla cesarza.

Zatrudniał 9 osób.

- Urząd ds. kuchni (Kashiwade no tsukasa).

Przygotowanie posiłków, mycie naczyń.

Służbę pełniły dwórki uneme, które wywodziły się z arystokracji prowincjonalnej.

Zatrudniano ich 67.

~~ Uneme pełniły różne funkcje, jednak najczęściej traktowano je jako potencjalne nałożnice cesarskie.

- Urząd ds. alkoholu (Miki no tsukasa)

Zatrudniał 3 urzędniczek.

- Urząd ds. strojów ( Nuino no tsukasa)

Zatrudniał 7 urzędniczek.

Wszystkie urzędy wchodzące w skład Kōkyu Junishi zatrudniały w sumie 275 urzędniczek. Zgodnie z kodeksami, najwyższą pozycję zajmował urząd Kura no tsukasa. Przełożona tego urzędu (kura no kami) ze względu na rangę (powyżej 3), była najwyżej postawioną osobą na dworze. Jednakże za panowania cesarza Heizeia ważniejszą rolę zaczął odgrywać urząd Naishi no tsukasa (do obowiązków należało m.in. przekazywanie dekretów cesarskich).

____________

Z upływem czasu struktura administracyjna oparta dotychczas na kodeksach, stawała się coraz mniej funkcjonalna, dlatego powstawały nowe akty prawne nowelizujące stare kodeksy. A co za tym idzie kobiety musiały dzielić się swoimi obowiązkami z mężczyznami sekretarzami cesarskimi (kurōdo) i męskimi odpowiednikami dam dworu (nanbō). Jednakże ich obowiązki się znacznie różniły od zadań jakie powierzano damom dworu m.in tym,że sekretarze zajmowali się finansami i administracją pałacową, przekazywali wiadomości cesarzowi oraz formułowali dekrety.

Struktura ue no nyōbō przybrała swój ostateczny wygląd za panowania cesarza En`yu. W tym też czasie zmieniła się rola naishi no kami - tytuł stał się jednoznaczny z tytułem cesarskiej małżonki, równocześnie tracąc tytuł damy dworu. Jej miejsce zastąpiły naishi no suke, które wcześniej były zastępczyniami naishi no kami, ale po restrukturyzacji pełniły funkcję osobistych służących cesarza.

Równie wysoką pozycję miały menoto (mamka) oraz 6 naishi no suke. Mogły one nosić zakazane kolory (kinjiki)- inaczej można je nazwać jako przepisy dotyczące niektórych kolorów i materiałów. Tylko dworzanie o pewnej randze mogli je nosić ( np. były to złoty, zielony czy czerwony), ponieważ były to barwy przypisane tylko cesarzowi - i osobiście asystować cesarzowi (nie powiem .. niezła fucha^^). 4 i 5 ranga dworska posiadała 6 służących (naishi no jō) i 12 dam pałacowych (myōbu) Najniższą pozycję zajmowało 6 dam pełniących funkcję szambelana (nyokurōdo) - wykonywały one wszystkie ogólne obowiązki w pałacu.

Ogólnie rzecz biorąc ue no nyōbo zajmowały się garderobą cesarza, utrzymywały porządki w komnatach, podawały posiłki oraz przygotowywały kąpiel. Pracowały one w pomieszczeniach daibandokoro. Pokój ten przylegał obok prywatnych komnat cesarza i umiejscowiony był w zachodnim skrzydle pałacu. Mógł też pełnić funkcję bawialni bądź kuchni. Gdy cesarz udawał się na spoczynek, damy dworu udawały się do własnych komnat.

dewa matta