Świątynia Borobudur

Na obszarze niegdyś porośniętym dżunglą, pod czujnym okiem jednego z najaktywniejszych wulkanów na Jawie – Merapi, stoi największa świątynia buddyjska świata – Borobudur. Umiejscowniona ona jest w pobliżu miasta Magelang na Jawie, na obszarze porośniętej dżunglą równiny Kedu, która powstała pomiędzy 750 a 850 r. n.e., kiedy na Jawie panowała zhinduizowana dynastia Śailendrów.

Dla Archeologów wciąż pozostaje nieodgadnionym zjawiskiem – dotychczas udało się zinterpretować jedynie jej niewielką część (około 25%), a pytania odnośnie jej pochodzenia i celu nadal pozostają bez odpowiedzi. Z analiz kamiennych płaskorzeźb wywnioskowano, że musiała powstać około 800 roku, ale świat ujrzał ją dopiero za sprawą pewnego brytyjskiego oficera, który odkrył ją, ukrytą w dżungli w 1814 roku.

Świątynia buddyjska została wzniesiona na bazie mniejszego zamierzenia architektonicznego poświęconego Śiwie.  W 1991 roku kompleks świątynny Borobudur został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO i rok rocznie przyciąga ponad 3 mln turystów!.

Borobudur jest świątynią pod każdym względem wyjątkową – zbudowana w nietypowym miejscu, bo na wzgórzu, z lotu ptaka układa się na wzór mandali. Świątynia byla początkowo piramidą schodkową, zwieńczoną duża kopułą. Postawe zdobiły reliefy przedstawiające najniższy poziom buddyjskiego kosmosu. Poźniej wzniesiono masywna platformę, która podpierała cała konstrukcje i zasloniła reliefy. Kopula w późniejszym czasie została usunięta a górną część monumentu złożono na nowo.

Piramidalna konstrukcja świątyni odzwierciedla buddyjską wizję świata. Ma budowę tarasową, na pięciu czworobocznych tarasach dolnych znajdują się reliefy przedstawiające sceny z życia Buddy i dżataki. Ozdobiona jest prawie 2700 płaskorzeźbami i 504 posągami Buddy, reprezentującymi jego różne wcielenia. Na samym szczycie widnieje główna stupa, otoczona aż 72 mniejszymi stupami, w każdej z nich znajdują się kolejne posągi Buddy. Całość wieńczy większa od innych dagoba. Bok najniższego tarasu ma 111 metrów długości, całość zaś wysokość 35 m.

Budowla nie posiada pomieszczeń wewnętrznych, przeznaczona jest do rytualnej pielgrzymki, na trasie której rozmieszczone są płaskorzeźby przedstawiające sceny z życia Buddy o łącznej długości około 6 km. Jest to ponad 2000 reliefów, wykonanych z szarego trachitu.

Jeden z pomników Buddy w pozie medytacyjnej jest uważany za przynoszący szczęście. Lokalni przewodnicy mówią, że jeśli kobieta dotknie pięty Buddy a mężczyzna jego palca, będzie im towarzyszyć szczęście.

Żadne źródła pisane nie podają daty ani celu powstania budowli, nie mówią też nic o jej zleceniodawcy. Analiza kształtów liter inskrypcji umieszczonych nad płaskorzeźbami jej pierwszego, zakrytego poziomu wskazuje na ich pochodzenie z ok. roku 800. W tym okresie Środkową Jawą władała dynastia Śailendrów, która pozostawiła po sobie liczne świątynie śiwaistyczne i buddyjskie. Borobudur stracił na znaczeniu w XI wieku. 

Wicegubernator tej wyspy i późniejszy założyciel Singapuru Thomas Stamford Raffles zorganizował wówczas pierwsze prace konserwatorskie i wykopaliskowe. Kompleksową odbudowę prowadzili Holendrzy z Theodoorem van Erpem na czele w latach 1907–1911. Nie naprawiono wtedy krzywych murów, co doprowadziło do osuwania się ich pod wpływem tropikalnych deszczy.